Mevzuatım
logo
Anasayfa Mevzuatta Ara Dosya G.T.İ.P
Giriş Yapınız

MEVZUATİM

2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanunu

İDARİ YARGILAMA USULU KANUNU

Kanun Numarası 2577 Kabul Tarihi 6/1/1982

R. Gazete Tarih 20/1/1982 Sayı: 17580 Düstur Tertip: 5 Cilt: 21 Sayfa..: 147

Danıştay Dava Daireleri Arasındaki İşbölümü (Danıştay Esas No 2016/72)

Genelgeler 1

BİRİNCİ BOLUM

Genel Esaslar

Kapsam ve nitelik:

Madde 1 - 1. Danıştay, bölge İdare mahkemeleri, İdare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin görevine giren uyuşmazlıkların çözümü, bu Kanunda gösterilen usullere tabidir.

2. Danıştay, bölge İdare mahkemeleri, İdare mahkemeleri ve vergi mahkemele­rinde yazılı yargılama usulü uygulanır ve inceleme evrak üzerinde yapılır.

İdari dava türleri ve İdari yargı yetkisinin Sınırı:

Madde 2- 1. İdari dava türleri şunlardır:[1]

a) İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı İptaller için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan İptal davaları,[2]

b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları,

c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü İdari sözleşmelerden dolayı taraflar arasın­da çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.[3]

2. İdari yargı yetkisi, İdari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde[4] gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, İdari eylem ve işlem niteliğinde veya İdarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.

3. [5]

İdari davaların açılması:

Madde 3- 1. İdari davalar, Danıştay, İdare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçe­lerle açılır.[6]

2. Dilekçelerde;

a) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya ünvanları ve adresleri ile gerçek kişilere ait Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,[7]

b) Davanın konu ve sebepleri ile dayandığı deliller,

c) Davaya konu olan İdari işlemin yazılı bildirim tarihi,

d) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarda tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar,

e) Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve Numarası ve varsa mükellef hesap Numarası,

Gösterilir.

3. Dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesi­ne eklenir. Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri karşı taraf sayısından bir fazla olur.

Dilekçelerin verileceği yerler:

Madde 4- Dilekçeler ve savunmalar ile davalara ilişkin her türlü evrak, Danıştay veya alt olduğu mahkeme başkanlıklarına veya bunlara gönderilmek üzere İdare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına, İdare veya vergi mahkemesi bulunma­yan yerlerde büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalıp kalmadığına bakılmaksızın [8] asliye hukuk hakimliklerine veya yabancı memleketlerde Türk Konso­losluklarına verilebilir.

Aynı dilekçe ile dava açılabilecek haller:

Madde 5- 1. Her İdari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık yada sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabilir.[9]

2. Birden fazla şahsın müşterek dilekçe ile dava açabilmesi için davacıların hak veya menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddi olay veya hu­kuki sebeplerin aynı olması gerekir.

Dilekçe üzerine uygulanacak işlem:

Madde 6- 1. Danıştay, İdare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına veya 4 ncü maddede yazılı yerlere verilen dilekçelerin harç ve posta ücretleri alındıktan sonra deftere derhal kayıtları yapılarak kayıt tarih ve sayısı dilek­çenin üzerine yazılır. Dava bu kaydın yapıldığı tarihte açılmış sayılır.

2. Davacılara, kayıt tarih ve sayısını gösteren imzalı ve mühürlü, pulsuz bir alındı kağıdı verilir.

3. 4’ncü maddede yazılı diğer yerlere verilen dilekçeler, en geç üç gün içinde Danıştay veya ait olduğu mahkeme başkanlığına taahhütlü olarak gönderilir. Bu yerlerde harç pulları bulunmadığı takdirde bunlara karşılık alınan para­ların miktarı ve alındı kağıdının tarih ve sayısı dilekçelere yazılır.

4. Herhangi bir sebeple harcı veya posta ücreti verilmeden veya eksik harç veya posta ücreti ile dava açılmış olması ha­linde, otuz gün içinde harcın ve posta ücretinin verilmesi ve tamamlanması hususu daire başkanı veya görevlendireceği tetkik hakimi, mahkeme başkanı veya hakim tarafından ilgiliye tebliğ olunur. Tebligata rağmen gereği yerine getirilmediği takdirde bildirim aynı şekilde bir daha tekrarlanır. Harç veya posta ücreti süresi içinde verilmez veya tamamlanmazsa davanın açılmamış sayılmasına karar verilir ve davacıya tebliğ olunur.[10]

5. Dava açıldıktan sonra posta ücretinde tebliğ işlemlerinin yapılmasını engelleyecek şekilde azalma olması halinde, otuz gün içinde posta ücretinin tamamlanması daire başkanı veya görevlendireceği tetkik hakimi, mahkeme başkanı veya hakim tarafından ilgiliye tebliğ olunur. Tebligata rağmen gereği yerine getirilmediği takdirde bildirim aynı şekilde bir daha tekrarlanır. Posta ücreti süresi içinde tamamlanmazsa dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir. Bu kararın tebliği tarihinden başlayarak üç ay içinde, noksanı tamamlanmak suretiyle yeniden işleme konulması istenmediği tak­dirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilir ve davacıya tebliğ olunur.[11]

6. 4 ve 5 inci fıkralardaki tebligat re’sen genel bütçeden yapılır.[12]

Dava açma süresi:

Anayasa Mah. 2013/3963 s.Karar

Danıştay Kararları 1 2 3 Genelgeler 1 2

Madde 7- 1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve İdare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.

2. Bu süreler;

a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı,

b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve İdarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının İdareye geldiği;

Tarihi izleyen günden başlar.

3. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yo­luyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.

4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine İlgililer, dü­zenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin İptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin İptaline engel olmaz.

Sürelerle ilgili genel esaslar

Genelgeler 1 2

Madde 8- 1. Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.

2. Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.

3. Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.

Görevli olmayan yerlere başvurma:

Madde 9- 1. Çözümlenmesi Danıştayın, İdare ve vergi mahkemelerinin görevlerine girdiği halde, adli (…)[13] yargı yerleri­ne açılmış bulunan davaların görev noktasından reddi halinde, bu husustaki ka­rarların kesinleşmesini izleyen günden itibaren otuz gün içinde görevli mahkeme­de dava açılabilir. Görevsiz yargı merciine başvurma tarihi, Danıştaya, İdare ve vergi mahkemelerine başvurma tarihi olarak kabul edilir.[14]

2. Adli (…)[15] yargı yerlerine açılan ve görevsizlik sebebiyle reddedi­len davalarda, görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra birinci fıkrada ya­zılı otuz günlük süre geçirilmiş olsa dahi, İdari dava açılması için öngörülen süre henüz dolmamış ise bu süre içinde İdari dava açılabilir.

İdari makamların sükutu:

Genelgeler 1

Madde 10 - 1. İlgililer, haklarında İdari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için İdari makamlara başvurabilirler.

2. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İlgililer altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştaya, İdare ve vergi mahkemelerine dava açabilirler. Altmış günlük süre içinde İdarece verilen cevap kesin değilse ilgili bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu takdirde dava açma süresi işlemez. Ancak, bekleme süresi baş­vuru tarihinden itibaren altı ayı geçemez. Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili İdari makam­larca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava aça­bilirler.[16]

3. [17]

Üst makamlara başvurma:

Anayasa Mah. 2013/3963 s.Karar

Danıştay Kararları 1 Genelgeler 1

Madde 11 - 1. İlgililer tarafından İdari dava açılmadan önce, İdari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, İdari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan İdari dava açma süresini durdurur.

2. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.

3. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katı­lır.

4. [18]

İptal ve tam yargı davaları:

Madde 12 - İlgililer haklarını ihlal eden bir İdari işlem dolayısıyla Danıştaya ve İdare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin 11’nci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır.

Doğrudan doğruya tam yargı davası açılması:

Genelgeler 1

Madde 13 - 1. İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili İdareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir.

2. Görevli olmayan adli (…)[19] yargı mercilerine açılan tam yargı davasının görev yönünden reddi halinde sonradan İdari yargı mercilerine açılacak davalarda, birinci fıkrada öngörülen İdareye başvurma şartı aranmaz.

Dilekçeler üzerine İlk inceleme:

Madde 14- 1. Dilekçeler Danıştayda Evrak Müdürlüğünce kaydedilir ve Genel Sekreterlikçe görevli dairelere havale olunur.

2. Bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinde dilekçeler, evrak bürosunca kaydedilerek ilgili mahkemelere havale olunur. Dilekçe sahibine evrakın tarih ve sayısını gösterir ücretsiz bir alındı kâğıdı verilir. [20]

3. Dilekçeler, Danıştayda daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hakimi, idare ve vergi mahkemelerinde ise mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye taraflardan:[21]

a) Görev ve yetki,

b) İdari merci tecavüzü

c) Ehliyet,

d) İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup ol­madığı,

e) Süre aşımı,

f) Husumet,

g) 3 ve 5 inci maddelere uygun olup olmadıkları, Yönlerinden sırasıyla incelenir.

4. Dilekçeler bu yönlerden kanuna aykırı görülürse durum; görevli daire veya mahkemeye bir rapor ile bildirilir. Tek ha­kimle çözümlenecek dava dilekçeleri için rapor düzenlenmez ve 15 inci madde hükümleri ilgili hakim tarafından uygulanır. 3 üncü fıkraya göre yapılacak inceleme ve bu fıkra ile 5 inci fıkraya göre yapılacak işlemler dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç on beş gün içinde sonuçlandırılır.[22]

5. İlk incelemeyi yapanlar, bu noktalardan kanuna aykırılık görmezler veya daire veya mahkeme tarafından İlk inceleme raporu yerinde görülmezse, tebligat işlemi yapılır.

6. Yukarıdaki hususların İlk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde de davanın her safhasında 15’nci madde hükmü uygulanır.

İlk inceleme üzerine verilecek karar:

Danıştay Kararları 1 2 3

Madde 15 - 1. Danıştay veya İdare ve vergi mahkemelerince yukarıdaki maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı hususlarda kanuna aykırılık görülürse, 14 üncü maddenin;[23]

a) 3/a bendine göre adli (…)[24] yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine; İdari yargının görevli olduğu konularda ise görevli veya yet­kili olmayan mahkemeye açılan davanın görev veya yetki yönünden reddedilerek dava dosyasının görevli veya yetkili mahkemeye gönderilmesine,

b) 31c, 3/d ve 3/e bentlerinde yazılı hallerde davanın reddine,

c) 3/f bendine göre, davanın hasım gösterilmeden veya yanlış hasım gösteri­lerek açılması halinde, dava dilekçesinin tespit edilecek gerçek hasma tebliğine

d) 3/g bendinde yazılı halde otuz gün içinde 3 ve 5 inci maddelere uygun şe­kilde yeniden düzenlenmek veya noksanlar tamamlanmak yahut (c) bendinde yazılı hallerde, ehliyetli olan şahsın avukat olmayan vekili tarafından dava açılmış ise otuz gün içinde bizzat veya bir avukat vasıtasıyla dava açılmak üzere dilek­çelerin reddine,

e) 3/b bendinde yazılı halde dilekçelerin görevli İdare merciine tevdiine,

Karar verilir.

2. Dilekçelerin görevli mercie tevdii halinde Danıştaya veya ilgili mahkemeye başvurma tarihi, merciine başvurma tarihi olarak kabul edilir.

3. Dilekçelerin 3’üncü maddeye uygun olmamaları dolayısıyla reddi halinde yeni dilekçeler için ayrıca harç alınmaz.

4. İlk inceleme üzerine Danıştay veya mahkemelerce verilen; bu maddenin 1/a bendinde belirtilen İdari yargının görevli olduğu konularda davanın görev ve yetki yönünden reddine ilişkin kararlarla, 1/c bendinde yazılı gerçek hasma tebliğ ve 1/d bendindeki dilekçe red kararları dı­şında, ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna[25] başvurulabilir.[26]

5. 1 inci fıkranın (d) bendine göre dilekçenin reddedilmesi üzerine, yeniden verilen dilekçelerde aynı yanlışlıklar yapıldığı takdirde dava reddedilir.[27]

Tebligat ve cevap verme:

Genelgeler 1

Madde 16- 1. Dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya, davalının vereceği savunma davacıya tebliğ olunur.

2. Davacının ikinci dilekçesi davalıya, davalının vereceği ikinci savunma da davacıya tebliğ edilir. Buna karşı davacı cevap veremez. Ancak, davalının ikinci savunmasında, davacının cevaplandırmasını gerektiren hususlar bulunduğu, davanın görülmesi sırasında anlaşılırsa, davaya cevap vermesi için bir süre verilir.

3. Taraflar, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap verebilirler. Bu süre, ancak haklı sebeplerin bulunması halinde, taraflardan birinin isteği üzerine görevli mahkeme kararı ile otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir Sürenin geçmesinden sonra yapılan uzatma talepleri kabul edilmez.

4. Taraflar, sürenin geçmesinden sonra verecekleri savunmalara veya ikinci dilekçelere dayanarak hak iddia edemezler. Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilir ve miktarın artırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir.[28]

5. Davalara ilişkin işlem dosyalarının aslı veya onaylı örneği İdarenin savunması ile birlikte, Danıştay veya ilgili mahkeme başkanlığına gönderilir.[29]

6. Danıştayda ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülen davalarda savcının esas hakkındaki yazılı düşüncesi taraflara tebliğ edilir. Taraflar, tebliğden itibaren on gün içinde görüşlerini yazılı olarak bildirebilirler.[30]

Duruşma:

Genelgeler 1

Madde 17- 1. Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve bir milyar lirayı aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı yirmibeşbin Türk Lirasını[31] aşan vergi davalarında, taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılır.[32] [33]

2. Temyiz ve istinaflarda[34] duruşma yapılması tarafların istemine ve Danıştay veya ilgili Bölge İdare Mahkemesi kararına bağlıdır.

3. Duruşma talebi, dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılabilir.

4. 1 ve 2’nci fıkralarda yer alan kayıtlara bağlı olmaksızın Danıştay, mahkeme ve hakim kendiliğinden duruşma yapılmasına karar verebilir.[35]

5. Duruşma davetiyeleri duruşma gününden en az otuz gün önce taraflara gönderilir.

Duruşmalara ilişkin esaslar:

Madde 18- 1. Duruşmalar açık olarak yapılır. Genel ahlakın veya kamu güvenliğinin gerekli kıldığı hallerde, görevli daire veya mahkemenin kararı ile, duruşmanın bir kısmı veya tamamı gizli olarak yapılır.

2. Duruşmaları başkan yönetir.

3. Duruşmalarda taraflara ikişer defa söz verilir. Taraflardan yalnız biri gelirse onun açıklamaları dinlenir; hiç biri gelmezse duruşma açılmaz, inceleme evrak üzerinde yapılır.

4. Danıştayda görülen davaların duruşmalarında savcının bulunması şarttır.

Taraflar dinlendikten sonra savcı yazılı düşüncesini açıklar. Bundan sonra taraflara son olarak ne diyecekleri sorulur ve duruşmaya son verilir.

5. Duruşmalı işlerde savcılar, keşif, bilirkişi incelemesi veya delil tespiti yapılmasını yahut işlem dosyasının getirtilmesini istedikleri takdirde, bu istekleri görevli daire veya kurul tarafından kabul edilmezse, işin esası hak­kında ayrıca yazılı olarak düşünce bildirirler.

Duruşmalı işlerde karar verilmesi:

Madde 19- Duruşma yapıldıktan sonra en geç on beş gün içinde karar verilir. Ara kararı verilen hallerde, bu kararın yerine getirilmesi üzerine, dosyalar öncelikle incelenir.[36]

Dosyaların incelenmesi:

Genelgeler 1 2

Madde 20 - 1. Danıştay, bölge idare mahkemeleri ile idare ve vergi mahkemeleri, bakmakta oldukları davalara ait her türlü incelemeyi kendiliğinden yapar[37]. Mahkemeler belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderilmesini ve her türlü bilgile­rin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler. Bu husustaki kararların, İlgililerce, süresi içinde yerine getirilmesi mecburidir. Haklı sebeplerin bulunması halinde bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.

2. Taraflardan biri ara kararının icaplarını yerine getirmediği takdirde, bu durumun verilecek karar üzerindeki etkisi mahkemece önceden takdir edilir ve ara kararında bu husus ayrıca belirtilir.

3. Ancak, istenen bilgi ve belgeler Devletin güvenliğine veya yüksek menfaatlerine veya Devletin güvenliği ve yüksek menfaatleriyle birlikte yabancı devletlere de ilişkin ise, Cumhurbaşkanı ya da ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı veya[38] bakan, gerekçesini bildirmek suretiyle, söz konusu bilgi ve belgeleri vermeyebilir. Verilmeyen bilgi ve belgelere dayanılarak ileri sürülen savunmaya göre karar verilemez.[39]

4. [40]

5. Danıştay, bölge İdare, İdare ve vergi mahkemelerinde dosyalar, bu Kanun ve diğer kanunlarda belirtilen öncelik veya ivedilik durumları ile Danıştay için Başkanlar Kurulunca; diğer mahkemeler için Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca konu itibariyle tespit edilip Resmi Gazete’de ilan edilecek öncelikli işler gözönünde bulundurulmak suretiyle geliş tarihlerine göre incelenir ve tekemmül ettikleri sıra dahilinde bir karara bağlanır. Bunların dışında kalan dosyalar ise tekemmül ettikleri sıraya göre ve tekemmül tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırılır.[41] [42]

6. Bölge idare mahkemelerindeki istinaf kanun yolu incelemeleri ile idare ve vergi mahkemelerinde heyet halinde görülen davalarda, birinci fıkrada belirtilen bilgi ve belgelerin istenmesine ve ek süre verilmesine ilişkin ara kararları daire başkanı, mahkeme başkanı veya dosyanın havale edildiği üye tarafından da verilebilir. [43] [44]

İvedi yargılama usulü:[45]

MADDE 20/A- 1. İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır:

a) İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri.

b) Acele kamulaştırma işlemleri.

c) Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.

d) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri.

e) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar.

f) 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı[46] kararları.

2. İvedi yargılama usulünde:

a) Dava açma süresi otuz gündür.

b) Bu Kanunun 11 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.

c) Yedi gün içinde ilk inceleme yapılır ve dava dilekçesi ile ekleri tebliğe çıkarılır.

d) Savunma süresi dava dilekçesinin tebliğinden itibaren on beş gün olup, bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en fazla on beş gün uzatılabilir. Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılır.

e) Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara itiraz edilemez.

f) Bu davalar dosyanın tekemmülünden itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır. Ara kararı verilmesi, keşif, bilirkişi incelemesi ya da duruşma yapılması gibi işlemler ivedilikle sonuçlandırılır.

g) Verilen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

h) Temyiz dilekçeleri üç gün içinde incelenir ve tebliğe çıkarılır. Bu Kanunun 48 inci maddesinin bu maddeye aykırı olmayan hükümleri kıyasen uygulanır.

ı) Temyiz dilekçelerine cevap verme süresi on beş gündür.

i) Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir.

j) Temyiz istemi en geç iki ay içinde karara bağlanır. Karar en geç bir ay içinde tebliğe çıkarılır.

Merkezî ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulü [47]

MADDE 20/B – 1. Millî Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılan davalara ilişkin yargılama usulünde:

a) Dava açma süresi on gündür.

b) Bu Kanunun 11 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.

c) Yedi gün içinde ilk inceleme yapılır ve dava dilekçesi ile ekleri tebliğe çıkarılır.

ç) Savunma süresi dava dilekçesinin tebliğinden itibaren üç gün olup, bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en fazla üç gün uzatılabilir. Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılır.

d) Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara itiraz edilemez.

e) Bu davalar dosyanın tekemmülünden itibaren en geç on beş gün içinde karara bağlanır. Ara kararı verilmesi, keşif, bilirkişi incelemesi ya da duruşma yapılması gibi işlemler ivedilikle sonuçlandırılır.

f) Verilen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

g) Temyiz dilekçeleri üç gün içinde incelenir ve tebliğe çıkarılır. Bu Kanunun 48 inci maddesinin bu maddeye aykırı olmayan hükümleri kıyasen uygulanır.

ğ) Temyiz dilekçelerine cevap verme süresi beş gündür.

h) Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir.

ı) Temyiz istemi en geç on beş gün içinde karara bağlanır. Karar en geç yedi gün içinde tebliğe çıkarılır.

2. Millî Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılan davalarda verilen yürütmenin durdurulması ve iptal kararları, söz konusu sınava katılan kişilerin lehine sonuç doğuracak şekilde uygulanır.

MADDE 20/C – ?

Sonradan ibraz olunan belgeler:

Madde 21- Dilekçeler ve savunmalarla birlikte verilmeyen belgeler, bunların vaktinde ibraz edilmelerine imkan bulunmadığına mahkemece kanaat getirilirse, kabul ve diğer tarafa tebliğ edilir. Bu belgeler duruşmada ibraz edilir ve diğer taraf cevabını hemen verebileceğini beyan eder veya cevap yermeye lüzum görmez­se, ayrıca tebliğ edilmez.

Davaların karara bağlanması:

Madde 22 - 1. Konular aydınlandığında meseleler sırasıyla oya konulur ve ka­rara bağlanır.

2. 15’inci maddede sayılan sebeplerden biri ile veya yargılama usullerine ilişkin meselelerde azınlıkta kalanlar işin esası hakkında da oylarını kullanır­lar. Azınlıkta kalanların görüşleri, kararların altına yazılır.

Tutanaklar:

Madde 23- Her dava dosyası için görüşmelere katılan başkan ve üyelerin, Danıştayda düşünce veren savcının, tetkik hakiminin ve tarafların ad ve soyadları­nı, incelenen dosya Numarasını, kısaca dava konusunu ve verilen kararın netice­sini, çoğunlukta ve azınlıkta bulunanları gösteren bir tutanak düzenlenir. Bu tutanaklar görüşmelere katılanlar tarafından aynı toplantıda imzalanır ve dosya­larında saklanır.

Kararlarda bulunacak hususlar:

Madde 24- Kararlarda:

a) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları ya­hut unvanları ve adresleri,

b) Davacının ileri sürdüğü olayların ve dayandığı hukuki sebeplerin özeti istem sonucu ile davalının savunmasının özeti,

c) Danıştayda görülen davalarda tetkik hakimi ve savcının ad ve soyadları ile düşünceleri,[48]

d) Duruşmalı davalarda duruşma yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise hazır bulu­nan taraflar ve vekil veya temsilcilerinin ad ve soyadları,

e) Kararın dayandığı hukuki sebepler ile gerekçesi ve hüküm; tazminat davala­rında hükmedilen tazminatın miktarı,

f) Yargılama giderleri ve hangi tarafa yükletildiği,

g) Kararın tarihi ve oybirliği ile mi, oy çokluğu ile mi verildiği,

h) Kararı veren mahkeme başkan ve üyelerinin veya hakimin ad ve soyadları ve imzaları ve varsa karşı oyları,

ı) Kararı veren dairenin veya mahkemenin adı ve dosyanın esas ve karar Numarası,

Belirtilir.

Kararların saklanması ve tebliği:

Madde 25- Kararın mahkeme başkanı ve üyeleri veya hekimi tarafından imzalı asıllarından biri, karar dosyasına, diğeri de dava dosyasına konur; mahkeme mührü ve başkan yahut hakim, Danıştayda daire veya kurul başkanı veya görevlendire­ceği bir üye imzasıyla tasdikli birer örneği de taraflara tebliğ edilir.

Tarafların kişilik veya niteliğinde değişiklik:

Madde 26- 1. Dava esnasında ölüm veya herhangi bir sebeple tarafların kişi­lik veya niteliğinde değişiklik olursa, davayı takip hakkı kendisine geçenin başvurmasına kadar; gerçek kişilerden olan tarafın ölümü halinde, İdarenin mirasçılar aleyhine takibi yenilemesine kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına ilgili mahkemece karar verilir. Dört ay içinde yenileme dilekçesi verilmemiş ise, varsa yürütmenin durdurulması kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.

2 Yalnız öleni ilgilendiren davalara ait dilekçeler İptal edilir.

3. Davacının gösterdiği adrese tebligat ya­pılamaması halinde, yeni adresin bildirilmesine kadar dava dosyası işlemden kal­dırılır ve varsa yürütmenin durdurulması kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.[49] Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak bir yıl içinde yeni adres bildirilmek suretiyle yeniden işleme konulması istenmediği takdirde, davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.

4. Dosyaların işlemden kaldırılmasına ve davanın açılmamış sayılmasına dair kararlar diğer tarafa tebliğ edilir.[50]

Yürütmenin Durdurulması

Danıştay Kararları 1 2 Genelgeler 1 Tasarruflu Yazılar 1

Madde 27- 1. Danıştayda veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.[51]

2. Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz[52] Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur. Sadece ilgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi[53] hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararı verilemez. [54]

3. Dava dilekçesi ve eklerinden yürütmenin durdurulması isteminin yerinde olmadığı anlaşılırsa, davalı idarenin savunması alınmaksızın istem reddedilebilir. [55]

4. Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 26’ncı maddenin 3 üncü fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyala­rında tahsil işlemi devam eder. Bu şekilde işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazı kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz. Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir. “Vergi kanunları uyarınca iadesi talep edilen vergilere ilişkin olarak açılan davalarda, dava konusu tutarın yüzde ellisi oranında teminat alınmadan yürütmenin durdurulması kararı verilemez.”[56]

5. Yürütmenin durdurulması istemli davalarda 16’ncı maddede yazılı süreler kısaltılabileceği gibi, tebliğin memur eliyle yapılmasına da karar verilebilir.

6. Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir; ancak, durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir. Taraflar arasında teminata ilişkin olarak çıkan anlaşmazlıklar, yürütmenin durdurulması hakkında karar ve­ren daire, mahkeme veya hakim tarafından çözümlenir. İdareden ve adli yardımdan faydalanan kimselerden teminat alınmaz.

7. Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar; Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarına, bölge İdare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge İdare mahkemesine, İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge İdare mahkemesine (…)[57] kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere İtiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler, dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

8. Yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır.

9. Yürütmenin durdurulmasına dair verilen kararlar onbeş gün içinde yazılır ve imzalanır. [58]

10. Aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulamaz. [59]

Kararların sonuçları:

Genelgeler 1 Tasarruflu Yazılar 1 2

Madde 28 – 1. Danıştay, bölge İdare mahkemeleri, İdare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın İdareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. (…)[60] (…)[61] ancak disiplin hükümleri saklıdır.[62]

2. Konusu belli bir miktar paranın ödenmesini gerektiren davalarda hükmedilen miktar ile her türlü davalarda hükmedilen vekalet ücreti ve yargılama giderleri, davacının veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirim tarihinden itibaren, birinci fıkrada belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yatırılır. Birinci fıkrada belirtilen süreler içinde ödeme yapılmaması halinde, genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunur. [63]

3. Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararları­na göre işlem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine danıştay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

4. Mahkeme kararlarının süresi içinde kamu görevlilerince yerine getirilmemesi hâlinde tazminat davası ancak ilgili idare aleyhine açılabilir.[64]

5. Vergi uyuşmazlıklarına ilişkin mahkeme kararlarının idareye tebliğinden sonra bu kararlara göre tespit edilecek vergi, resim, harçlar ve benzeri mali yükümler ile zam ve cezaların miktarı ilgili idarece mükellefe bildirilir.

6. Tazminat ve vergi davalarında idarece, mahkeme kararının tebliğ tarihi ile ödeme tarihi arasındaki süreye 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre belirlenen tecil faizi oranında hesaplanacak faiz ödenir. Ancak mahkeme kararının davacıya tebliği ile banka hesap numarasının idareye bildirildiği tarih arasında geçecek süre için faiz işlemez. [65]

Açıklama:

Madde 29 - 1. Danıştay, bölge İdare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar yeterince açık değilse, yahut birbirine aykırı hüküm fıkralarını taşıyorsa, taraflardan her biri kararın açıklanmasını veya aykırılığın giderilmesini isteyebilir.

2. Açıklama dilekçeleri karşı taraf sayısından bir nüsha fazla verilir.

3. Kararı vermiş olan daire veya mahkeme işi inceler ve gerek görürse dilekçenin bir örneğini, belirleyeceği süre içinde cevap vermek üzere, karşı tarafa tebliğ eder, cevap iki nüsha olarak verilir. Bunlardan biri, açıklama veya aykırılığın kaldırılmasını isteyen tarafa gönderilir.

4. Görevli daire veya mahkemenin bu husustaki kararı, taraflara tebliğ olunur.

5. Açıklama veya aykırılığın kaldırılması, kararın yerine getirilmesine kadar istenebilir.

Yanlışlıkların düzeltilmesi:

Madde 30 – 1. İki tarafın adı ve soyadı ile sıfatı ve iddiaları sonucuna ilişkin yanlışlıklar ile hüküm fıkrasındaki hesap yanlışlıklarının düzeltilmesi de istenebilir.

2. 29’ncu maddenin son fıkrası dışında kalan hükümleri, bu istekler hakkında da uygulanır.

3. Yanlışlıkların düzeltilmesine karar verilirse, düzeltme ilamın altına yazılır.

Hukuk Usulü Muhakemeleri kanunu ile Vergi Usul Kanununun uygulanacağı haller:

Danıştay Kararları 1 2 3 Genelgeler 1

Madde 31- 1. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, “dosyanın taraflar ve ilgililerce incelenmesi,”[66] feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sükununu ve inzibatını bozacak hareket­lerine karşı yapılacak “işlemler, elektronik işlemler ile ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma icrasında” şeklinde değiştirilmiştir.[67] Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, davanın ihbarı (…)[68] danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re’sen yapılır.[69] Bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilir ve bilirkişiler hakkında Bilirkişilik Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.[70]

2. Bu Kanun ve yukarıdaki fıkra uyarınca Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa atıfta bulunulan haller saklı kalmak üzere, vergi uyuşmazlıklarının çözümünde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM

İdari Davalarda Yetki ve Bağlantı ile Görevsizlik ve Yetkisizlik Hallerinde Yapılacak İşlemler

Genelgeler 1

İdari davalarda genel yetki:

Madde 32- 1. Göreve ilişkin hükümler şaklı kalmak şartıyla bu Kanunda veya özel kanunlarda yetkili İdare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili İdare mahkemesi, dava konusu olan İdari işlemi veya İdari sözleşmeyi yapan İdari merciin bulunduğu yerdeki İdare mahkemesidir.

2. Bu Kanunun uygulanmasında yetki kamu düzenindendir. .[71]

Kamu görevlileri ile ilgili davalarda yetki:

Madde 33- 1. Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlilerinin yeni veya eski görev yeri İdare mahkemesidir.[72]

2. Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer İdare mahkemesidir.

3. Kamu görevlilerinin görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları ve mahalli İdarelerin organları ile bu organların üyelerinin geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmalarıyla ilgili davalarda yetkili mahkeme ilgilinin görevli bulunduğu yer İdare mahkemesidir.

4. Özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, hâkim ve savcıların mali ve sosyal haklarına ve sicillerine ilişkin konularla, müfettiş hal kâğıtlarına karşı açacakları ve idare mahkemelerinin görevine giren davalarda yetkili mahkeme, hâkim veya savcının görev yaptığı yerin idari yargı yetkisi yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesine en yakın bölge idare mahkemesinin bulunduğu yer idare mahkemesidir. [73]

Taşınmaz mallara ilişkin davalarda yetki:

Madde 34- 1-İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin İdari davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer İdare mahkemesidir.[74]

2- Köy, belediye ve özel İdareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin davalarla sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme, mülki İdari birimin, köy, belediye veya mahallenin bulunduğu yahut yeni bağlandığı yer İdare mahkeme­sidir.

Taşınır mallara ilişkin davalarda yetki:

Madde 35 - Taşınır mallara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, taşınır malın bulunduğu yer İdare mahkemesidir.[75]

Tam yargı davalarında yetki:

Madde 36- İdari sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında yetkili mahkeme, sırasıyla:

a) Zararı doğuran İdari uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili,

b) Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya İdarenin herhangi bir eyleminden doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yer,

c) Diğer hallerde davacının ikametgahının bulunduğu yer.

İdari mahkemesidir.

Vergi uyuşmazlıklarında yetki:

Madde 37- Bu Kanununa göre vergi uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme:

a) Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen,

b) Gümrük Kanununa göre alınması gereken vergilerle Vergi Usul Kanunu gereğince şikayet yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlerde; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren,[76]

c) Amma Alacaklarının Tahsil Usulu Kanunun uygulanmasında, ödeme emrini düzenleyen,

d) Diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi yapan,

Dairenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir.

Bağlantılı davalar:

Madde 38- 1. Aynı maddi veya hukuki sebepten doğan ya da biri hakkında verilecek hüküm, diğerini etkileyecek nitelikte olan davalar bağlantılı davalardır.[77]

2. İdare mahkemesi, vergi mahkemesi veya Danıştaya veya birden fazla İdare veya vergi mahkemelerine açılmış bulunan davalarda bağlantının varlığına taraflardan birinin isteği üzerine veya Doğrudan Doğruya mahkemece karar verilir.

3. Bağlantılı davalardan birinin Danıştayda bulunması halinde dava dosyası Danıştaya gönderilir.

4. Bağlantılı davalar, değişik bölge İdare mahkemesinin yargı çevrelerindeki mahkemelerde bulunduğu takdirde dosyalar Danıştaya gönderilir.

5. Bağlantılı davalar aynı bölge İdare mahkemesinin yargı çerçevesindeki mahkemelerde bulunduğu takdirde dosyalar o yer bölge İdare mahkemesine gönderilir.

Bağlantının Danıştayca incelenmesi:

Madde 39- 1. Danıştayın dava konusu uyuşmazlığı incelemeye yetkili dairesi, bağlantılı dava dosyalarını öncelikle ve ivedilikle inceler ve karar verir.

2. Danıştay bağlantının bulunduğuna karar verdiği takdirde:

a) Davalardan biri Danıştayda açılmış ve çözümlenmesi Danıştayın görevine dahil bir uyuşmazlıkla ilgili ise, davaların tümü Danıştayda görülür ve durum ilgili mahkemelere ve taraflara bildirilir.[78]

b) Davaların çözümlenmesi, ayrı bölge idam mahkemesinin yargı çevresindeki İdare veya vergi mahkemelerinin görevlerine giren uyuşmazlıklarla ilgili ise Danıştayın ilgili dairesi yetkili mahkemeyi kararında belirtir ve dosyaları bu mahkemeye göndererek diğer mahkemeye veya mahkemelere durumu bildirir. Yetkili mahkeme de durumu İlgililere duyurur.

c) Danıştayca verilen karar bağlantı bu­lunmadığı yolunda ise, dosyalar ilgili mahkemelere geri gönderilir. [79]

Bağlantının Bölge İdare Mahkemesince incelenmesi:

Madde 40-1. Bölge İdare mahkemesi bağlantılı dava dosyalarını öncelikle ve ivedilikle inceler ve kararını verir. Bölge İdare mahkemesince verilen karar, bağlantının bulunduğu yolunda ise, yetkili mahkeme kararda belirtilmek suretiyle dosyalar yetkili mahkemeye gönderilir. Durum ayrıca diğer mahkemeye de duyuru­lur. Yetkili kılınan mahkeme durumu İlgililere bildirir.

2. Bölge İdare mahkemesince verilen karar bağlantı olmadığı yolunda ise, dosyalar ilgili mahkemelere gezi gönderilir.

Bağlantının mahkemelerce kabul edilmemesi:

Madde 41 - Bağlantı iddiaları mahkemelerce kabul edilmediği takdirde, bu hu­susta verilen ara kararı taraflara tebliğ edilir. Taraflar, tebliğ tarihini iz­leyen on beş gün içerisinde, aynı yargı çevresindeki mahkemeler için o yer bölge İdare mahkemesine, 38’nci maddenin 2 ve 3’üncü fıkrasındaki durumlarla ilgili da­valar için Danıştaya başvuruda bulunabilirler. Başvuru üzerine bölge İdare mah­kemesi veya Danıştay görevli dairesince durum, yukarıdaki maddelerde yazılı usullere göre incelenerek karara bağlanır.

Bağlantılı davalarla ilgili diğer esaslar:

Madde 42- 1. Bağlantının varlığı yolunda İdare ve vergi mahkemelerince veya bu konuda yapılacak İtiraz üzerine bölge İdare mahkemesi veya Danıştayca bağlantı hakkında karar verilinceye kadar usuli işlemler durur.

2. Bağlantıya ilişkin işlemler sonuçlandırıldıktan sonra bu davalara bakmakla yetkili kılınan mahkeme veya Danıştay, davalara bırakıldığı yerden devam eder.

3. Bağlantının bulunup bulunmadığı yolundaki bölge İdare mahkemesi ve Danıştay kararları kesindir.

Görevsizlik ve yetkisizlik hallerinde yapılacak işlem:

Madde 43- 1. İdare ve vergi mahkemeleri, İdari yargının görev alanına giren bir davada görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle davanın reddine karar verirlerse dosyayı Danıştaya veya görevli ve yetkili İdare veya vergi mahkemesine gönderirler.

a) Görevsizlik sebebiyle gönderilen dosyalarda Danıştay, davayı görevi içinde görmezse dosyanın yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesine karar verir.

b) Görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği mahkeme ken­disini görevsiz veya yetkisiz gördüğü takdirde, söz konusu mahkeme ile İlk görevsizlik veya yetkisizlik kararını veren mahkeme aynı bölge İdare mahkemesinin yargı çevresinde ise, uyuşmazlık bölge İdare mahkemesince, aksi halde Danıştayca çözümlenir.

2. Görev ve yetki uyuşmazlıklarında Danıştay ve bölge İdare mahkemesince ve­rilen kararlar ilgili mahkemelere bildirilir ve bu husus taraflara tebliğ olunur.

3. Danıştay ve bölge İdare mahkemesince görev ve yetki uyuşmazlıkları ile ilgili olarak verilen kararlar kesindir.

4. Bu madde hükümleri gereğince verilen kararlar ile görevli ve yetkili kılınan mahkemeye yeniden dava açılması halinde harç alınmaz.

5. [80]

Merci tayini:

Madde 44-1. Yetkili mahkemenin bir davaya bakmasına fiili veya hukuki bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edildiği veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya yetkili olduklarına karar verdikleri hallerde dava dosyaları, tarafların veya mahkemelerin istemi üzerine merci tayini için:

a) Uyuşmazlığın aynı yargı çevresindeki mahkeme veya mahkemeler arasında çıkması halinde, o yargı çevresindeki bölge İdare mahkemesine,

b) Sair hallerde Danıştaya, Gönderilir.

2. Danıştay ve bölge İdare mahkemesi görevli ve yetkili mahkemeyi kararlaş­tırır.

3. Danıştay ve bölge İdare mahkemesinin bu konuda vereceği kararlar kesindir.

ÜÇÜNCÜ BOLUM

Kararlara Karşı Başvuru Yolları

Danıştay Kararları 1 Genelgeler 1

İstinaf:[81]

MADDE 45- 1. İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa[82] dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, konusu otuz bir bin Türk lirasını geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.[83]

2. İstinaf, temyizin şekil ve usullerine tabidir. İstinaf başvurusuna konu olacak kararlara karşı yapılan kanun yolu başvurularında dilekçelerdeki hitap ve istekle bağlı kalınmaksızın dosyalar bölge idare mahkemesine gönderilir. Bölge idare mahkemesinin 48 inci maddenin yedinci fıkrası uyarınca verdiği kararlara karşı tebliğ tarihini izleyen günden itibaren yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.[84]

3. Bölge idare mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verir.

4. Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir. İnceleme sırasında ihtiyaç duyulması hâlinde kararı veren mahkeme veya başka bir yer idare ya da vergi mahkemesi istinabe olunabilir. İstinabe olunan mahkeme gerekli işlemleri öncelikle ve ivedilikle yerine getirir.

5. Bölge idare mahkemesi, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulduğu, davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması hâllerinde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vererek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin bu fıkra uyarınca verilen kararları kesindir.

6. Bölge idare mahkemelerinin 46 ncı maddeye göre temyize açık olmayan kararları kesindir. Bu kararlar, dosyayla birlikte kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilir ve bu mahkemelerce yedi gün içinde tebliğe çıkarılır.[85]

7. İstinaf başvurusuna konu edilen kararı veren ya da karara katılan hâkim, aynı davanın istinaf yoluyla bölge idare mahkemesince incelenmesinde bulunamaz.

8. İvedi yargılama usulüne tabi olan davalarda istinaf yoluna başvurulamaz.

Temyiz:

MADDE 46- [86] Danıştay dava dairelerinin nihai kararları ile bölge idare mahkemelerinin aşağıda sayılan davalar hakkında verdikleri kararlar, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştayda, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde temyiz edilebilir:

a) Düzenleyici işlemlere karşı açılan iptal davaları.

b) Konusu dokuz yüz yirmi bin Türk lirasını aşan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar.[87]

c) Konusu iki yüz yetmiş bin Türk lirasını aşıp dokuz yüz yirmi bin Türk lirasını aşmayan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan ve istinaf kanun yolu incelemesinde kaldırma kararı üzerine yeniden karar verilen davalar.[88]

d) Belli bir meslekten, kamu görevinden veya öğrencilik statüsünden çıkarılma sonucunu doğuran işlemlere karşı açılan iptal davaları.

e) Belli bir ticari faaliyetin icrasını süresiz veya otuz gün yahut daha uzun süreyle engelleyen işlemlere karşı açılan iptal davaları.

f) Müşterek kararnameyle yapılan atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri ile daire başkanı ve daha üst düzey kamu görevlilerinin atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri hakkında açılan iptal davaları.

g) İmar planları, parselasyon işlemlerinden kaynaklanan davalar.

h) Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ve Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunca itiraz üzerine verilen kararlar ile 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun uygulanmasından doğan davalar.

ı) Maden, taşocakları, orman, jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ile ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin işlemlere karşı açılan davalar.

i) Ülke çapında uygulanan öğrenim ya da bir meslek veya sanatın icrası veyahut kamu hizmetine giriş amacıyla yapılan sınavlar hakkında açılan davalar.

j) Liman, kruvaziyer limanı, yat limanı, marina, iskele, rıhtım, akaryakıt ve sıvılaştırılmış petrol gazı boru hattı gibi kıyı tesislerine işletme izni verilmesine ilişkin mevzuatın uygulanmasından doğan davalar.

k) 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun uygulanmasından ve 16/7/1997 tarihli ve 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasından doğan davalar.

l) 6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun uygulanmasından doğan davalar.

m) 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun uygulanmasından doğan davalar.

n) Düzenleyici ve denetleyici kurullar tarafından görevli oldukları piyasa veya sektörle ilgili olarak alınan kararlara karşı açılan davalar.

Temyiz edilemeyecek kararlar:

Madde 47- [89]

Temyiz dilekçesi:

Genelgeler 1

Madde 48- 1. Temyiz istemleri Danıştay Başkanlığına hitaben yazılmış dilekçeler ile yapılır.[90]

2. Temyiz dilekçelerinin 3 üncü madde esaslarına göre düzenlenmesi gereklidir, düzenlenmemiş ise eksikliklerin on beş gün içinde tamamlatılması hususu, ka­rarı veren Danıştay veya bölge idare mahkemesince[91] ilgiliye tebliğ olunur. Bu sürede eksiklikler tamamlanmazsa temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına Danıştay veya mahkemece karar verilir.

3. Temyiz dilekçeleri, ilgisine göre kararı veren bölge idare mahkemesine[92], Danıştaya veya 4 üncü maddede belirtilen mercilere verilir ve kararı veren bölge idare mahkemesi[93] veya Danıştayca karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde cevap verebilir. Cevap veren, kararı süresinde temyiz etmemiş olsa bile düzenleyeceği dilekçesinde, temyiz isteminde bulunabilir. Bu takdirde bu dilekçeler temyiz dilekçesi yerine geçer.

4. Kararı veren Danıştay veya bölge idare mahkemesi[94], cevap dilekçesi verildikten veya cevap süresi geçtikten sonra dosyayı dizi listesine bağlı olarak, Danıştaya veya kurula gönderir.[95]

5. Yürütmenin durdurulması isteği bulunan temyiz dilekçeleri, karşı tarafa tebliğ edilmeden dosya ile birlikte, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmek üzere kararı veren bölge idare mahkemesince[96] Danıştay Başkanlığına, Danıştayın İlk derece mahkemesi olarak baktığı davalarda, görevli dairece konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kuruluna gönderilir. Danıştayda görevli daire veya kurul tarafından yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verildikten sonra tebligat bu daire veya kurulca yapılarak dosya tekemmül ettirilir.

6. Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamının ödenme­miş olması halinde kararı veren; merci[97] tarafından verilecek yedi[98] günlük süre içerisinde tamamlanması, aksi halde Temyizden vazge­çilmiş sayılacağı hususu temyiz edene yazılı olarak bildirilir. Verilen süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, ilgili merci[99], kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verir. Temyizin kanuni süre geçtikten sonra yapılması veya kesin bir karar hakkında olması[100] halinde de kararı veren mercii[101], temyiz iste­minin reddine karar verir. İlgili merciin[102] bu kararları ile bu maddenin 2’nci fıkrasında belirtilen temyiz isteminde bulunulmamış sayılması­na ilişkin kararlarına karşı, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

7. Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin ödenmemiş olduğu, dilekçenin 3 üncü madde esaslarına göre düzenlenmediği, temyizin kanuni süre içinde yapılmadığı veya kesin bir karar hakkında olduğunun anlaşıldığı hâllerde, 2 ve 6 ncı fıkralarda sözü edilen kararlar, dosyanın gönderildiği Danıştayın ilgili dairesi ve kurulunca, kesin olarak verilir. [103]

Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar: [104]

Genelgeler 1

MADDE 49- 1. Temyiz incelemesi sonunda Danıştay;

a) Kararı hukuka uygun bulursa onar. Kararın sonucu hukuka uygun olmakla birlikte gösterilen gerekçeyi doğru bulmaz veya eksik bulursa, kararı, gerekçesini değiştirerek onar.

b) Kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararı düzelterek onar.

2. Temyiz incelemesi sonunda Danıştay;

a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,

b) Hukuka aykırı karar verilmesi,

c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması,

sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozar.

3. Kararların kısmen onanması ve kısmen bozulması hâllerinde kesinleşen kısım Danıştay kararında belirtilir.

4. Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50 nci madde hükümleri kıyasen uygulanır.

5. Temyize konu edilen kararı veren ya da karara katılan hâkim aynı davanın temyiz incelemesinde görev alamaz.

Temyizen verilen karar üzerine yapılacak işlem:

MADDE 50- [105] 1. Temyiz incelemesi sonucunda verilen karar, dosyayla birlikte kararı veren mercie gönderilir. Ancak Danıştay ilgili dairesinin onamaya ilişkin kararları, dosyayla birlikte kararı veren ilk derece mahkemesine, kararın bir örneği de bölge idare mahkemesine gönderilir[106]. Bu karar, dosyanın geldiği tarihten itibaren yedi gün içinde taraflara tebliğe çıkarılır.

2. Temyiz incelemesi sonucunda verilen bozma kararı üzerine ilgili merci, dosyayı öncelikle inceler ve varsa gerekli tahkik işlemlerini tamamlayarak yeniden kararlar[107] verir.

3. Bölge idare mahkemesi, Danıştayca verilen bozma kararına uyabileceği gibi kararında ısrar da edebilir.

4. Danıştayın bozma kararına uyulduğu takdirde, bu kararın temyiz incelemesi, bozma kararına uygunlukla sınırlı olarak yapılır.

5. Bölge idare mahkemesi, bozmaya uymayarak kararında ısrar ederse, ısrar kararının temyizi hâlinde, talep, konusuna göre Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulunca incelenir ve karara bağlanır. Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları kararlarına uyulması zorunludur.

Kanun yararına temyiz:[108]

Danıştay Kararı K.2010/638

Madde 51 - 1. İdare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemelerinin kesin olarak verdiği kararlar ile istinaf veya[109] temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun ya­rarına temyiz olunabilir.[110]

2. Temyiz isteği yerinde görüldüğü takdir­de karar, kanun yararına bozulur. Bu bozma kararı, daha önce kesinleşmiş olan merci[111] kararının hukuki sonuçlarını kaldırmaz.[112]

3. Bozma kararının bir örneği ilgili bakanlığa gönderilir ve Resmi Gazete’de yayımlanır.

Temyiz veya istinaf[113] istemlerinde yürütmenin durdurulması:

Madde 52- 1. Temyiz veya istinaf yoluna[114] başvurulmuş olması, hakim, mahkeme veya Danıştay kararlarının yürütülmesini durdurmaz. Ancak, bu kararların teminat karşılığında yürütülmesinin durdurulmasına temyiz istemini incelemeye yetkili Danıştay dava dairesi, kurulu veya istinaf başvurusunu[115] incelemeye yetkili bölge İdare mahkemesince karar verilebilir. Davanın reddine ilişkin kararlara karşı temyiz ya da istinaf yoluna başvurulması[116] halinde, dava konusu işlem hakkında yürütmenin durdurulması kararı verile­bilmesi 27’nci maddede öngörülen koşulun varlığına bağlıdır.[117]

2. İptal davalarında teminat istenmeyebilir.

3. İdareden ve adli yardımdan yararlananlardan teminat alınmaz.

4. Temyiz ve istinaf incelemesi sırasında yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar kesindir.[118]

5. Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durdurur.

Yargılamanın yenilenmesi:

Genelgeler 1

Madde 53- 1. Danıştay ile bölge İdare, İdare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında, aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir.[119]

a) Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması,

b) Karara esas olarak alınan belgenin, sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu mahkeme veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hak­kındaki hüküm karardan evvel verilmiş olup da, yargılamanın yenilenmesini isteyen kimsenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması,

c) Karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla bozularak ortadan kalkması,

d) Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla belirlenmesi,

e) Lehine karar verilen tarafın, karara etkili olan bir hile kullanmış olması,

f) Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış bulunması,

g) Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş olması,

h) Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesine neden olabile­cek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması.[120]

ı) Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi.[121]

2. Yargılamanın yenilenmesi istekleri esas kararı vermiş olan mahkemece karara bağlanır.

3. Yargılamanın yenilenmesi süresi, (1) numaralı fıkranın (h) bendinde yazılı sebep için on yıl, (1) numaralı fıkranın (ı) bendinde yazılı sebep için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl ve diğer sebepler için altmış gündür.[122] Bu süreler, dayanılan sebebin istemde bulunan yönün­den gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak hesaplanır.[123]

Kararın düzeltilmesi:

Madde 54- [124]

Yargılamanın yenilenmesi usulü: [125]

Madde 55 - 1. İsteğin ilişkin olduğu konu, diğer bir daire veya mahkemenin görevine girmiş ise karar bu daire veya mahkemece verilir.

2. Karşı tarafın savunması alındıktan sonra istekler incelenir ve kanunda yazılı sebepler varsa davaya yeniden bakılarak karar verilir.

3. Yargılamanın yenilenmesi (…)[126] istemleri, kanunda yazılı sebeplere dayanmıyor ise, istemin reddine karar verilir.[127]

4. Yargılamanın yenilenmesi (…)[128] istemlerinde duruşma ya­pılması, görevli daire veya mahkemenin kararına bağlıdır.

5. Bu madde ile 53 üncü[129] madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yargılamanın yenilen­mesinde (…)[130] bu Kanunun diğer hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BOLUM

Çeşitli Hükümler

Danıştayda çekinme ve Ret.

Madde 56- 1. Davaya bakmakta olan dava dairesi başkan ve üyelerinin çekinme veya reddi halinde, bunlar hariç tutulmak suretiyle, o daire kurulu tamamlana­rak, bu husus incelenir, çekinme veya ret istemi yerinde görülürse işin esası hakkında da bu kurulca karar verilir.

2. Çekinen veya reddedilenler ikiden fazla ise bu husustaki istem, İdari da­va dairesi başkan ve üyeleri için İdari Dava Daireleri Genel Kurulunda, vergi dava dairesi başkan ve üyeleri için Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunda incele­nir. Çekinen veya reddedilen başkan ve üyeler bu kurullara katılamazlar. Üye noksanı diğer dava dairelerinden tamamlanır. Bu kurullarca çekinme veya ret is­temi kabul edildiği takdirde davanın esası hakkında da bu kurullarca karar veri­lir.

3. İdari Dava Daireleri Genel Kurulu ile Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu başkan ve üyelerinden bir kısmının davaya bakmaktan çekinmesi veya reddi halinde noksan üyelikler diğer dava dairelerinden tamamlanır.

4. İdari ve Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarının toplanmasına engel ola­cak sayıda ret istemlerinde bulunulamaz ve çekinilemez.

5. Danıştay Tetkik hakimleri ve savcıları sebeplerini bildirerek çekinebilecekleri gibi taraflarca da reddedilebilirler. Bunlar hakkındaki çekinme veya ret istemleri davaya bakmakla görevli daire tarafından incelenerek karara bağlanır.

Mahkemelerde çekinme ve ret:

Madde 57-1. Tek hakimle görülen davalarda hakimin reddi istemi, reddedilen hakimin katılmadığı İdare veya vergi mahkemesince incelenir.

2. İtiraz üzerine veya Doğrudan davaya bakmakta olan bölge İdare mahkemesi ile İdare ve vergi mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi istemi, reddedilen baş­kan ve üyenin katılmadığı bölge İdare, İdare ve vergi mahkemesince incelenir.

3. İdare ve vergi mahkemelerinde reddedilen başkan ve üye birden çok ise istem bölge İdare mahkemesince incelenir. Bölge İdare mahkemelerinde reddedilen başkan veya üye birden çok ise istem Danıştayca incelenir.

4. Danıştayca ve bu mahkemelerce ret istemleri yerinde görülürse işin esası hakkında da karar verilir.

5. Davaya bakmaktan çekinme halinde diğer bir hakimin görevlendirilmesi ile mahkemenin noksan üyesinin tamamlanması veya görevli mahkemenin belirlenmesinde yukarıdaki hükümler uygulanır.

İdari davalarda delillerin tespiti:

Madde 58- 1. Taraflar, İdari dava açtıktan sonra bu davalara ilişkin de­lillerin tespitini ancak davaya bakan Danıştay, İdare ve vergi mahkemelerinden isteyebilirler.

2- Davaya bakan Danıştay, İdare ve Vergi Mahkemeleri istemi uygun gördüğü takdirde üyelerden birini bu işle görevlendirebileceği gibi, tespitin mahalli İdari veya adli yargı mercilerince yaptırılmasına da karar verebilir.

3. Delillerin tespiti istemi, ivedilikle karara bağlanır.

Yol giderleri, tazminat ve gündelikler:

Madde 59- 1. Danıştay meslek mensupları ile Danıştayda görevli İdari yargı hakim ve savcılarından keşif, bilirkişi incelemesi veya delillerin tespiti için görevlendirilenlere gerçek yol giderleri ile görevde geçen günler için net aylık tutarlarının otuzda biri oranında gündelik verilir. Bu gündelikler, zorunlu gi­derleri karşılamazsa, aradaki fark belgelere dayalı olmak şartı ile ayrıca öde­nir. Ancak, bu suretle yapılacak ödemeler, gündeliklerin yüzde ellisini geçemez.

2. Bölge İdare, İdare ve vergi mahkemeleri hakimleri ile diğer görevlilerin yol giderleri ve tazminatlar hakkında 3717 sayılı Adli Personel ile Devlet Davalarını Takip edenlere Yol Giderleri ve Taz­minat Verilmesi ile 492 Sayılı Harçlar Kanununun Bir Maddesinin Yürürlükten Kal­dırılması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.[131]

Tebliğ işleri ve ücretler:

Madde 60- Danıştay ile bölge İdare, İdare ve vergi mahkemelerine ait her türlü teb­liğ işleri, Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılır. Bu suretle yapılacak tebliğlere ait ücretler İlgililer tarafından peşin olarak ödenir.[132]

Çalışmaya ara verme:

Genelgeler 1

Madde 61 - 1. Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler.[133] Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge İdare mahkemesinin bulunduğu il merke­zi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri[134] çalışmaya ara vermeden yararlanamazlar. Bu mahkemeler, 62’nci maddedeki sınırlamaya tabi olmaksızın görevlerine devam ederler.

2. Çalışmaya ara verme süresi içinde; bölge idare mahkemesi başkanının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, birden fazla idari yargı mercii olan yerlerde idare veya vergi mahkemeleri başkan ve üyeleri arasından görevlendirilecek yeteri kadar hâkimin katıldığı bir nöbetçi mahkeme kurulur. Bölge idare mahkemeleri için ise bölge idare mahkemesi başkanının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, tüm daire başkan ve üyeleri arasından görevlendirilecek yeterli sayıda nöbetçi daire kurulur.[135]

3. Çalışmaya ara vermeden yararlanamayanlar ve nöbetçi kalanların yıllık izin hakları saklıdır.[136]

Nöbetçi mahkemenin görevleri:

Madde 62- Nöbetçi mahkeme çalışmaya ara verme süresi içinde aşağıda yazılı işleri görür:

a) Yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine ait işler,

b) Kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işler.

Kaldırılan hükümler:

Madde 63- Vergi Usul Kanununun Vergi uyuşmazlıklarına ilişkin 379 ila 412 nci madde hükümleri, bu Kanunla kurulan vergi mahkemelerinin göreve başladıktan tarihte yürürlükten kalkar.

Parasal sınırların artırılması: [137]

EK MADDE 1- 1. Bu Kanunda öngörülen parasal sınırlar; her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde belirlenen sınırların bin Türk lirasını aşmayan kısımları dikkate alınmaz.

2. 17 nci madde uyarınca duruşma yapılmasının zorunlu olduğu davaların belirlenmesinde davanın açıldığı; 45 inci ve 46 ncı maddeler uyarınca istinaf veya temyiz yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesinde ise ilk derece mahkemesi veya bölge idare mahkemesince nihai kararın verildiği tarihteki parasal sınır esas alınır. Ancak nihai karar tarihinden sonra parasal sınırlarda meydana gelen artış, bölge idare mahkemesinin kaldırma veya Danıştayın bozma kararı üzerine yeniden bakılan davalarda uygulanmaz.

Ek Madde 2- Belediyeler ile il özel İdarelerinin seçilmiş organlarının organlık sıfatlarını kaybetmelerine ilişkin olarak yetkili mercilerden Danıştaya gönderilen dos­yalar; belediye başkanlarının düşmesi istemine dair ise belediye başkanlarının, belediye meclislerinin veya il genel meclislerinin feshi istemine ilişkin ise meclis başkan vekilinin savunması on beş gün içinde alındıktan sonra veya bu süre içerisinde savunma verilmediği takdirde sürenin bittiği tarihte tekemmül etmiş sayılır ve kanunlarda gösterilen karar süreleri bu tarihten itibaren işlemeye başlar. Karar dosya üzerinden verilir.[138]

Bu kararlara karşı tebliğini izleyen günden itibaren on beş gün içerisinde İdari Dava Daireleri Genel Kuruluna İtiraz edilebilir. İtiraz bir ay içerisinde sonuçlandırılır. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.

EK MADDE 3- [139]

GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun uygulanmasında, 27/10/1980 tarih ve 2324 sayılı Anayasa Düzeni Hakkında Kanun hükümleri saklıdır.

GEÇİCİ MADDE 2- Yeni Anayasa yürürlüğe girinceye ve Sayıştayla ilgili ya­sal bir düzenleme yapılıncaya kadar, Sayıştayın yargı kararlarına karşı açılan davalar, İdari yargı mercilerinin denetimi dışındadır.

GEÇİCİ MADDE 3- [140]

GEÇİCİ MADDE 4- Bu Kanunun 45 inci maddesinin değişik (1) numaralı fıkrasında yazılı uyuşmaz­lıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlardan, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilen kararlar ile Danıştayın bozma kararı üzerine kararı bozulan mahkemece verilen kararlar, Danıştayda temyiz edilebilir.[141]

GEÇİCİ MADDE 5- 53 üncü maddenin (1) numaralı fıkrasının (ı) bendi, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararları ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular üzerine verilecek kararlar hakkında uygulanır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kesinleşmiş olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına ilişkin yargılamanın yenilenmesi istemleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılır.[142]

GEÇİCİ MADDE 6- [143] 1. Bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinde evrak büroları oluşturuluncaya kadar dilekçeler mahkeme başkanı veya hâkim tarafından havale edilmeye devam olunur.

2. Bu Kanunun 45 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında yazılı uyuşmazlıklarla ilgili olarak ilk derece mahkemelerince verilen nihaî kararlardan, bu maddeyi ihdas eden Kanunun yayımı tarihinden önce verilen kararlar ile Danıştayın bozma kararı üzerine kararı bozulan mahkemece verilen kararlar, Danıştayda temyiz edilebilir.

GEÇİCİ MADDE 7- 1. Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen hüküm, kanun yolu aşaması dâhil, yürürlük tarihinde derdest olan davalarda da uygulanır.[144]

GEÇİCİ MADDE 8- [145] 1. İvedi yargılama usulü hariç olmak üzere bu Kanunla idari yargıda[146] kanun yollarına ilişkin getirilen hükümler, 2576 sayılı Kanunun, bu Kanunla değişik 3 üncü maddesine göre kurulan bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanır. Bu tarihten önce verilmiş kararlar hakkında, kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan kanun yollarına ilişkin hükümler uygulanır.

2. Bölge idare mahkemelerinin faaliyete geçme tarihine kadar idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlara yapılan itirazlarda bu Kanunla düzenlenen istinaf kanun yolu için öngörülen harçlar alınır.

3. İvedi yargılama usulüne ilişkin olmak üzere, 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra on beş gün içinde temyiz kanun yoluna başvurulmadığı için temyiz talebi reddedilen kararlara karşı, bu fıkrayı ihdas eden Kanunun yayımı tarihinden itibaren on beş gün, bu fıkrayı ihdas eden Kanunun yayımı tarihinden önce aynı gerekçeyle temyiz talebi reddedilmekle birlikte bu fıkrayı ihdas eden Kanunun yayımı tarihinden sonra tebliğ edilen kararlara karşı da bu kararların tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde yeniden temyiz yoluna başvurulabilir.[147]

GEÇİCİ MADDE 9- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, kaldırılan Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin tarafsız ve bağımsız olmadığı iddiasıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yaptığı başvuru derdest olanlar, bu tarihten itibaren üç ay içinde Ankara idare mahkemelerinden yargılamanın yenilenmesini isteyebilirler. Bu süre içinde istemde bulunmayanlar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince münhasıran iç hukuk yollarının tüketilmediği gerekçesiyle verilen kabul edilemezlik kararının kendilerine tebliğinden itibaren üç ay içinde de istemde bulunabilirler. Süresinde istemde bulunulması halinde yargılama yeniden yapılarak karar verilir.[148]

Yürürlük:

Madde 64- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme:

Madde 65- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

  1. (Değişik: 10/6/1994-4001/1 md.) ↑

  2. (İptal: Ana.Mah.nin 21/9/1995 tarih ve E:1995/27, K:1995/47 sayılı kararı ile; Yeniden düzenleme: 8/6/2000 - 4577/5 md.) ↑

  3. (İptal: Ana.Mah.nin 21/9/1995 tarih ve E:1995/27, K:1995/47 sayılı kararı ile; Yeniden düzenleme: 8/6/2000 - 4577/5 md.) (Değişik: 18/12/1999-4492/6 md.) ↑

  4. “kanunlarda” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde” ibaresi (09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile eklenmiştir) ↑

  5. (09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile yürürlükten kaldırılmıştır) ↑

  6. (Değişik: 10/6/1994-4001/2 md.) ↑

  7. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  8. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  9. (Değişik: 10/6/1994 4001/3 md.) ↑

  10. (Değişik: 10/6/1994 - 4001/4 md.) ↑

  11. (Değişik: 10/6/1994- 4001/4 md.) ↑

  12. (Değişik: 10/6/1994 - 4001/4 md.) ↑

  13. “ve askeri” ibaresi 09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile madde metninden çıkarılmıştır. ↑

  14. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/2 md.) ↑

  15. “veya askeri” ibaresi 09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile madde metninden çıkarılmıştır. ↑

  16. (Değişik: 10/6/1994- 4001/5 md.) ↑

  17. (Mülga; 10/6/1994 - 4001/5 md.) ↑

  18. (Mülga: 10/6/1994 - 4001/6 md.) ↑

  19. “ve askeri” ibaresi 09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile madde metninden çıkarılmıştır. ↑

  20. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  21. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/5 md.) ↑

  22. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/5 md.) ↑

  23. (Değişik: 5/4/1990-3622/6 md.) ↑

  24. “ve askeri” ibaresi 09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile madde metninden çıkarılmıştır. ↑

  25. “kararın düzeltilmesi veya temyiz yoluna; tek hâkim kararına karşı ise itiraz yoluna” ibaresi “ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değiştirilmiştir. ↑

  26. (Değişik: 10/6/1994 - 4001/7 md.) ↑

  27. (Ek: 5/4/1990 - 3622/6 md.) ↑

  28. (İkinci cümle 30.04.2013 tarihli ve 28633 sayılı R.G. 6459 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  29. (Değişik: 10/6/1994 - 4001/8 md.) ↑

  30. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  31. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  32. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/7 md.) ↑

  33. Bu fıkrada yer alan parasal sınır, 8/6/2000 tarihli ve 4577 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle "bir milyar" liraya yükseltilmiş ve metne işlenmiştir. ↑

  34. “itirazlarda” ibaresi “istinaflarda” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değiştirilmiştir. ↑

  35. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/7 md.) ↑

  36. (Değişik birinci cümle: 10/6/1994- 4001/9 md.) ↑

  37. (Birinci cümle, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  38. “Başbakan veya ilgili” ibaresi “Cumhurbaşkanı ya da ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı veya” şeklinde (09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile değişik) ↑

  39. (Ek Cümle: 10/6/1994 - 4001/10 md.) ↑

  40. (Mülga: 10/6/1994- 4001/10 md.) ↑

  41. (Değişik: 5/4fl990 - 3622/8 md.) ↑

  42. Bu fıkrada yer alan "...Başkanlık Kurulunca" ibaresi, 10/6/1994 tarih ve 4001 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. ↑

  43. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  44. (05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile değişik) ↑

  45. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  46. “Bakanlar Kurulu” ibaresi (09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile değişik) ↑

  47. (11.09.2014 tarihli, 29116 (Mükerrer) sayılı R.G. 6552 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  48. (Değişik: 10/6/1994- 4001/11 md.) ↑

  49. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/9 md.) ↑

  50. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/9 md.) ↑

  51. (Değişik: 10/6/1994 - 4001/12 md.) ↑

  52. üçüncü cümle, 06.03.2014 tarihli, 29833 Mükerrer Sayılı R.G. 6526 s.k.ile eklenmiştir ↑

  53. “ilgili kanun” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi” ibaresi (09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer R.G. KHK/703 ile eklenmiştir) ↑

  54. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  55. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  56. 22.01.2022 t, 31727 s, RG Kanun No. 7351 Md.2 ile (4) numaralı fıkrasına cümle eklenmiştir ↑

  57. “, çalışmaya ara verme süresi içinde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlara en yakın nöbetçi mahkemeye veya kararı veren hâkimin katılmadığı nöbetçi mahkemeye,” ibaresi (23.07.2016 tarih ve 29779 2. Mükerrer Sayılı R.G. 6723 s.k.ile metinden çıkarılmıştır) ↑

  58. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  59. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  60. Bu maddenin birinci fıkrasının üçüncü cümlesinin “23/4/1981 tarihli ve 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde gösterilen unvanları taşıyan görevler ile farklı atama usullerine tabi olsalar dâhi daire başkanı ve üstü görevlere, sivil memurlar hariç kolluk teşkilatlarının kadrolarına; açıktan, naklen veya vekâleten yapılan atama ve bu görevlerden alınma, bu görevlerle ilgili yer değiştirme, görev ve unvan değişikliği işlemleri hakkında verilen mahkeme kararlarının gereği, ilgilinin kazanılmış hak aylık derecesine uygun başka bir kadroya atanması suretiyle iki yıl içinde yerine getirilir.” bölümü, aynı fıkranın dördüncü cümlesi ve son cümlesinin “Bu fıkranın üçüncü cümlesinde belirtilen işlemlerle ilgili mahkeme kararlarının yerine getirilmemesi ceza soruşturması ve kovuşturmasına konu edilemez;” bölümü; 1/1/2015 tarihli ve 29223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 2/10/2014 tarihli ve E.: 2014/149, K.: 2014/151 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir. ↑

  61. 8/1/2016 tarihli ve 29587 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 25/11/2015 tarihli ve E.: 2014/86, K.: 2015/109 sayılı Kararı ile bu maddenin birinci fıkrasının üçüncü ve dördüncü cümleleri iptal edilmiştir. ↑

  62. (Son cümle, 11.09.2014 tarihli, 29116 (Mükerrer) sayılı R.G. 6552 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  63. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  64. (06.03.2014 tarihli, 29833 Mükerrer Sayılı R.G. 6526 s.k.ile değişik) ↑

  65. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile değişik) ↑

  66. 28.07.2020 t, 31199 s, RG 7251 s.k. Md.52 ile “dosyanın taraflar ve ilgililerce incelenmesi,” ibaresi eklenmiştir ↑

  67. 24.10.2019 t, 30928 s, RG 7188 sayılı Kanun ile“işlemler ile elektronik işlemlerde” ibaresi “işlemler, elektronik işlemler ile ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma icrasında” şeklinde değiştirilmiştir. ↑

  68. “ve bilirkişi seçimi” ibaresi 24.11.2016 tarih ve 29898 sayılı R.G. 6754 s.k. ile metinden çıkarılmıştır. ↑

  69. (Ek cümle: 5/4/1990-3622/11 md.; Değişik: 10/6/1994-4001/14 md.) ↑

  70. (Son cümle, 24.11.2016 tarih ve 29898 sayılı R.G. 6754 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  71. (Mülga İkinci cümle:(10/6/1994-4001/15 md.) ↑

  72. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/12 md.) ↑

  73. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  74. (Değişik: 10/6/1994-4001/16 md.) ↑

  75. (Değişik: 5/4/1990 - 3622113 md.) ↑

  76. (Ek: 10/6/1994-4001/17 md.) ↑

  77. (Ek: 10/6/1994-4001/18 md.) ↑

  78. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/14 md.) ↑

  79. (Değişik: 10/6/1994-4001/19 md.) ↑

  80. (Mülga: 5/4/1990 - 3622/27 md.) ↑

  81. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  82. “aksine hüküm bulunsa” ibaresi “farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa” şeklinde (05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile değişik) ↑

  83. 02.08.2024 t, 32620 s RG 7524 s Kanun Md.52 ile birinci fıkrasının ikinci cümlesi değiştirilmiştir ↑

  84. 02.08.2024 t, 32620 s RG 7524 s Kanun Md.52 ile cümle eklenmiştir ↑

  85. (Son cümle, 05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile eklenmiştir) ↑

  86. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  87. 02.08.2024 t, 32620 s RG 7524 s Kanun Md.53 ile Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen (b) bendi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir ↑

  88. 02.08.2024 t, 32620 s RG 7524 s Kanun Md.53 ile (b) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiş ve diğer bentler buna göre teselsül ettirilmiştir. ↑

  89. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile yürürlükten kaldırılmıştır) ↑

  90. (Değişik: 5/4/1990- 3622/17 md.) ↑

  91. “mahkemece” ibareleri “bölge idare mahkemesince” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  92. “mahkemeye” ibaresi “bölge idare mahkemesine” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  93. “mahkeme” ibaresi “bölge idare mahkemesi” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  94. “mahkeme” ibaresi “bölge idare mahkemesi” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  95. (Değişik: 10/6/1994-4001/21 md.) ↑

  96. “mahkemece” ibaresi “bölge idare mahkemesince” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  97. “mahkeme veya Danıştay daire başkanı” ibaresi “merci” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  98. “onbeş” ibaresi “yedi” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  99. “mahkeme, ilk derece mahkemesi olarak davaya bakan Danıştay dairesi” ibaresi “ilgili merci” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  100. “yapılması” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya kesin bir karar hakkında olması” ibaresi 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile eklenmiş ↑

  101. “mahkeme, ilk derece mahkemesi olarak davaya bakan Danıştay dairesi” ibaresi “merci” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  102. “Mahkemenin veya Danıştay dairesinin” ibaresi “İlgili merciin” şeklinde 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik ↑

  103. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  104. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  105. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  106. İş bu cümle 05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile eklenmiştir ↑

  107. “karar” ibaresi “kararlar” şeklinde (05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile değişik) ↑

  108. (Başlık, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  109. “Bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk derece mahkemesi olarak verilip” ibaresi “İdare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemelerinin kesin olarak verdiği kararlar ile istinaf veya” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  110. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/20 md.) ↑

  111. “mahkeme veya Danıştay” ibaresi “merci” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  112. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/20 md.) ↑

  113. “itiraz” ibaresi “istinaf” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  114. “itiraz yoluna” ibaresi “istinaf yoluna” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  115. “itirazı” ibaresi “istinaf başvurusunu” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  116. “kararların temyizi” ibaresi “kararlara karşı temyiz ya da istinaf yoluna başvurulması” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  117. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/21 md.) ↑

  118. (05.08.2017 tarihli ve 30145 sayılı Mükerrer R.G. 7035 s.k.ile eklenmiştir) ↑

  119. (Değişik birinci cümle: 5/4/1990 - 3622/22 md.) ↑

  120. (Değişik: 10/6/1994-4001/23 md.) ↑

  121. (31.07.2018/30495 sayılı R.G. 7145 s.k. ile“tespit edilmiş olması” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi” ibaresi eklenmiştir)

    (31.07.2018/30495 sayılı R.G. 7145 s.k. ile“tespit edilmiş olması” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi” ibaresi eklenmiştir) ↑

  122. (19.07.2003 tarihli, 25173 sayılı R.G. ile yayımlanan 4928 s.k. ile değişik) ↑

  123. (Değişik: 10/6/1994-4001/23 md.) ↑

  124. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile yürürlükten kaldırılmıştır) ↑

  125. (Başlık, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  126. “ve kararın düzeltilmesi” ibaresi, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile madde metninden çıkarılmıştır ↑

  127. (Değişik: 10/6/1994-4001/25 md.) ↑

  128. “ve kararın düzeltilmesi” ibaresi, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile madde metninden çıkarılmıştır ↑

  129. “53, 54 ve bu” ibaresi “Bu madde ile 53 üncü” şeklinde (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile değişik) ↑

  130. “ve kararın düzeltilmesinde” ibaresi, 28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile madde metninden çıkarılmıştır ↑

  131. (Değişik:10/6/1994-4001/26 md.) ↑

  132. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/24 md.) ↑

  133. Mülga-2; “Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuzbir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler(Yürürlük 01.01.2012)” hükmünü içeren birinci cümle, 07.07.2013 tarihli, 28700 sayılı R.G. 6494 s.k. ile değiştirilmiştir.

    Mülga-1: “Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl ağustosun birinden eylülün beşine kadar çalışmaya ara verirler.” Hükmünü içeren 26.08.2011 tarih ve 28037 s.R.G. HKH/650 ile değişik birinci cümle 21.07.2004 tarihli, 25529 sayılı R.G. ile yayımlanan 5219 s.k. ile değiştirilmiştir. ↑

  134. “idare ve vergi mahkemeleri” ibaresi “ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri” şeklinde (23.07.2016 tarih ve 29779 2. Mükerrer Sayılı R.G. 6723 s.k.ile değişik) ↑

  135. (23.07.2016 tarih ve 29779 2. Mükerrer Sayılı R.G. 6723 s.k.ile değişik) ↑

  136. (Değişik: 10/6/1994-4001/27 md.) ↑

  137. 02.08.2024 t, 32620 s RG 7524 s Kanun Md.54 ile başlığı eklenmiş ve madde değiştirilmiştir. ↑

  138. (Ek: 5/4/1990 - 3622/26 md.) ↑

  139. Mülga (Ek: 5/4/1990 - 3622/26 md.; İptal: Ana.Mah.’ nin 1/10/1991 tarih ve E. 1990/40, K. 1991/33 sayılı kararıyla) ↑

  140. Mülga (21.07.2004 tarihli, 25529 sayılı R.G. ile yayımlanan 5219 s.k. ile yürürlükten kaldırılmıştır) ↑

  141. (Ek:8/6/2000-4577/11 md.) ↑

  142. (19.07.2003 tarihli, 25173 sayılı R.G. ile yayımlanan 4928 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  143. (05.07.2012 tarihli, 28344 sayılı R.G. 6352 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  144. (30.04.2013 tarihli ve 28633 sayılı R.G. 6459 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  145. (28.06.2014 tarihli, 29044 sayılı R.G. 6545 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  146. “Bu Kanunla idari yargıda” ibaresi “İvedi yargılama usulü hariç olmak üzere bu Kanunla idari yargıda” şeklinde 07.04.2015 tarih ve 29319 sayılı R.G. 6637 s.k. ile değiştirilmiştir. ↑

  147. (07.04.2015 tarih ve 29319 sayılı R.G. 6637 s.k. ile eklenmiştir) ↑

  148. (27.03.2018 tarih ve 30373 Sayılı 2. Mükerrer R.G. 7103 s.k. ile eklenmiştir) ↑