T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Genel Müdürlüğü
Sayı :44873033-010.05[GGM-TIR İŞLEMLERİ]
Konu :TIR Karnesi Takibat İşlemlerinde
İzlenecek Usul
23.06.2017 / 26066083
DAĞITIM YERLERİNE
İlgi: a) 07/08/2015 tarihli ve 9600504 sayılı yazımız.
b) 14/03/2016 tarihli ve 14525662 sayılı yazımız.
Dünya çapındaki en önemli ve en kapsamlı gümrük karayolu transit sistemi olan ve 1975 tarihli TIR Sözleşmesi’ne dayanan TIR Sistemi, ülkemizde 31/3/1985 tarihli ve 18711 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 16/1/1985 tarihli ve 85/8993 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmıştır.
1975 tarihli TIR Sözleşmesi çerçevesinde ülkemiz kefil kuruluşu olmak ve TIR Karnelerini dağıtmak görev ve yetkisi, 3/5/1985 tarihli ve 85/9449 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine (TOBB) verilmiştir.
TIR Sözleşmesinde yapılan değişiklik uyarınca Sözleşmenin Ek-9 Bölüm I 1/d maddesinde, TIR Karnesi verme ve kefil olma konusunda yetkilendirilecek kuruluşlarca uyulması gereken koşul ve gerekler arasına “Kuruluş ile yerleşik olduğu Akit Tarafın yetkili makamları arasında, kuruluşun üçüncü fıkrada belirtilen görevlerini kabul etmesi de dâhil olmak üzere, yazılı bir anlaşma ya da diğer bir yasal metnin tesisi.” eklenmiştir. Bunun yanında, TIR Sistemi’nin uluslararası kefil kuruluşu Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) tarafından 1 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla isteyen ülkeler için TIR Karnesi teminat kapsamının 100.000 Avro’ya çıkartılabileceği bildirmiştir.
Azami teminat miktarını arttırmak ve Sözleşme Ek-9 Bölüm I Madde 1/d gereğini yerine getirmek isteyen Akit Taraflar için gümrük idaresi ile ulusal kefil kuruluş arasındaki kefalet anlaşmasının yenilenmesi gerekli hale gelmiştir.
Bakanlığımız ile TOBB arasında imzalanmış herhangi bir yasal metin bulunmadığından ve TOBB’la TIR Sistemi kapsamında yaşanan birtakım sorunlara çözüm bulunması gerektiğinden, Bakanlığımız ve TOBB arasında 22/06/2017 tarihinde TIR Karnesi Düzenlenmesi ve Kefil Kuruluşun Yükümlülüklerine İlişkin Protokol imzalanmış olup, Protokolün bir örneği ekte gönderilmiştir.
Protokol ile beher TIR Karnesi için azami teminat miktarı 100.000 Avro’ya çıkartılmış, kefil kuruluşun sorumlulukları ve hangi vergiler için ödeme talep edileceği açıklığa kavuşturulmuş, TIR Karnesi takibatlarında kefil kuruluştan hangi hallerde ödeme isteğinde bulunulacağı belirlenmiş, gecikme faizinin nasıl hesaplanması ve kefil kuruluşa gönderilecek ödeme talebinde nelere yer verilmesi gerektiği netleştirilmiş, Protokolün taraflarca nasıl sonlandırılacağı hüküm altına alınmış ve ülkemizin TIR Sözleşmesi Ek-9 Bölüm I Madde 1/d gereğini yerine getirmesi sağlanmıştır.
İmzalanan Protokol çerçevesinde TIR Karnesi Takibat İşlemlerinde aşağıda maddeler halinde belirtilen usullerin dikkate alınarak işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
A. Sorumluluk
TIR işlemi ile ilgili bir usulsüzlüğün tespiti halinde TOBB, TIR Sözleşmesi’nin 11 inci maddesinde belirlenmiş prosedüre uygun olarak talep edilen, 4458 sayılı Gümrük Kanununda tanımlanan ve bu kanun uyarınca alınması gereken gümrük vergileri ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizinin ülkemiz için belirlenen, beher TIR Karnesi için azami teminat tutarına kadar ödenmesinden, TIR Sözleşmesi gereğince ödemesi gereken kişilerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.
TOBB’un sorumluluğu TIR Karnesi muhteviyatı eşyaya ilişkin gümrük vergileri ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizini kapsamakta olup, idari para cezaları için sorumluluğu bulunmamaktadır.
Gümrük idaresi tarafından TOBB’dan talep edilecek azami meblağ, 1 Temmuz 2017 tarihinden itibaren beher TIR Karnesi için 100.000 Avro’dur.
Bu tutarın ulusal para biriminden değeri, T.C. Merkez Bankası döviz satış kurları üzerinden TIR Karnesi Volet-1 yaprağının tescil edildiği tarihteki değerine göre Türk Lirası’na çevrilmek suretiyle belirlenir.
B. Takibat
Karne takibat işlemleri, TIR Sözleşmesi gereğince Volet-1 sayfaları üzerinden; TIR Sözleşmesi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Gümrük Yönetmeliği ve Gümrük Genel Tebliği (TIR İşlemleri) (Seri No:1) hükümleri doğrultusunda, giriş veya hareket gümrük idareleri tarafından TIR Karnesi’nin Volet-1 yaprakları üzerinden yürütülmektedir.
TIR Karnesi kapsamı eşyanın sevk edildiği gümrük idaresinde işlem görüp görmediğinin araştırılması giriş veya hareket gümrük idaresinin sorumluluğundadır.
Gümrük Genel Tebliğinin (TIR İşlemleri) (Seri No:1) 42 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, TIR Karnesi kapsamı eşyanın çıkış veya varış gümrük idaresinde işlem görmediği veya usulüne uygun işlem yapılmadığının anlaşılması ya da takibi gerektirir başka bir hususa rastlanması halinde, Volet-1 yaprağının tescil tarihinden itibaren iki ay içerisinde, bu durumun yazı ile taşıyıcı firma ve kefil kuruluşa bildirilmesi, bu yazıda TIR Karnesi muhteviyatı eşyanın yurt dışı edildiğinin veya varış gümrük idaresine boşaltıldığının belgelendirilmesinin istenmesi ve TIR Karnesi’nin Volet-1 ve/veya Volet-2 yaprakları örneğinin yazı ekinde gönderilmesi gerekmektedir.
TIR Sözleşmesi’nin 11/1 inci maddesi ve anılan Tebliğin 42 nci maddesi hükümleri uyarınca, normal süreçte sonlanmayan/ibra edilmeyen TIR Karnesi için giriş tescil tarihinden itibaren 1 yıl, usulsüz veya hile yoluyla sonlanan TIR Karnesi için giriş tescil tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde kefil kuruluşa, karnenin ibra edilmediğinin mutlaka bildirilmesi gereklidir. Bu bildirimin yapılmaması halinde, gümrük idaresinin kefil kuruluştan, taşınan eşyaya ilişkin gümrük vergi ve resimlerinin ödenmesini talep etme hakkı olmamaktadır.
Karne kapsamında taşınan eşyaya ilişkin gümrük vergi ve resimlerinin ödenmesinin ilk olarak TIR Karnesi hamilinden talep edilmesi şarttır. TIR Karnesi hamilinden ödeme talebinde bulunulmadan, kefil kuruluşa ödeme talebiyle başvurulması mümkün değildir. TIR Karnesi hamilinden ödeme yapılmasının talep edilmesi için sarf edilecek çaba, TIR Karnesi hamilinin karne üzerinde belirtilen adresine ödeme talebinin gönderilmesini kapsamaktadır.
Gerek karne hamili olan şirket gerekse şirket ortakları nezdinde 6183 sayılı Kanun uyarınca cebren tahsile/cebri icraya geçilmesine gerek yoktur.
TIR Karnesi muhteviyatı eşyaya ilişkin alınması gereken tüm gümrük vergileri ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizinin beher TIR Karnesi için belirlenen azami teminat tutarına kadar TOBB’dan talep edilebilmesi için TIR Sözleşmesinin 11 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile Gümrük Genel Tebliği (TIR İşlemleri) (Seri No:1)’nin 42 nci maddesinin yedinci fıkrası gereğince, kefil kuruluşa yapılan bildirim tarihinden itibaren en az üç ay
geçmesinin yanında;
i. Ödeme talebinin TIR Karnesi hamiline gönderilmesi ve süresi içerisinde ödenmemesi veya posta yoluyla gönderilen ödeme talebinin tebliğ edilememesi,
ii. Tebliğ edilen ödeme talebi TIR Karnesi hamilince idari itiraza konu edilmiş ise itirazın reddedilmesi ve karne hamilince süresi içerisinde ödenmemesi veya,
iii. Karne hamili tarafından ödeme yükümlülüğü ile ilgili açılan davada, esas hakkındaki kararın Bakanlık lehine verilmesi halinde, karne hamiline yönelik Bakanlığın herhangi bir bildirimi veya ödeme talebi aranmaksızın,söz konusu kararın Bakanlığa tebliğ edildiği tarihten itibaren 45 gün içerisinde karne hamilince ödeme yapılmaması,
gerekir.
Yukarıda belirtilen bir mahkeme kararının varlığı durumunda, temyiz yoluna gidilmesi veya kararın henüz kesinleşmemesi veya karne hamili tarafından tahsilata ilişkin olarak açılan davanın devam ediyor olması, TOBB’dan tahsilat yapılmasına engel değildir.
C. Tebligat
TIR Sözleşmenin 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ile Gümrük Genel Tebliği (TIR İşlemleri) (Seri No:1)’nin 42 nci maddesinin yedinci fıkrası gereğince, yerli karne hamiline ve ulusal kefil kuruluşa gönderilecek tebligatların (ilk bildirim, ödeme talebi vs.) tebliğ mazbatalı zarf, yabancı karne hamiline gönderilecek olanların ise İngilizce veya ilgili ülke dilinde hazırlanan bir yazı ekinde iadeli taahhütlü şekilde, “Alma / Teslim / Ödeme / Kayıt Haberi” evrakı ile birlikte, giriş/hareket gümrük idaresince postaya verilmesi, postaya verilen Alma Haberi kağıdının durumunun Posta Alındı Belgesi barkod numaraları kullanılarak http://gonderitakip.ptt.gov.tr web sayfasından sorgulanması ve tebliğ edilip edilmediğinin takip edilmesi gerekmektedir.
D. Ödeme Talebi ve Gecikme Faizi
Karne hamilinden talep edilen ancak tahsil edilemeyen gümrük vergi ve resimleri için kefil kuruluşa yapılan ilk bildirim tarihinden itibaren en az üç ay sonra ve en geç iki yıl içinde, beher TIR Karnesi için belirlenen azami teminat miktarı dikkate alınarak ödeme talebi gönderilmesi ve gerek karne hamiline gerekse kefil kuruluşa gönderilen ödeme taleplerinde, ödeme yapılacak hesap numarasının mutlaka belirtilmesi gerekmektedir.
TOBB’a gönderilen ödeme talebinde;
i. TIR Karnesinin giriş/hareket gümrük idaresince tescil edildiği tarih ile ödeme tutarının hesaplandığı tarih arasındaki süre için hesaplanan gecikme faizine,
ii. Ödeme tutarının hesaplandığı tarih ile ödemenin yapılacağı tarih arasındaki süreye ilişkin, TOBB tarafından hesaplanarak ödenecek gecikme faizi için Gümrük Kanununun 193 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca esas alınacak günlük faiz tutarına,
yer verilir.
TOBB, ödeme talebinde yer verilen tutarlar ile kendi hesapladığı gecikme faizi tutarını, TIR Sözleşmesinin 11 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca kendisinden ödeme talebinde bulunulduğu tarihten itibaren üç ay içinde öder.
Talep edilen tutarların TOBB tarafından ödeme süresi olan üç ay içerisinde ödenmemesi durumunda üç ayın sonundan itibaren, 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı TOBB’dan tahsil edilir.
E. İade
TIR Sözleşmesi uyarınca beher TIR Karnesi için azami teminat tutarına kadar TOBB’dan tahsil edilen tutarlar, ancak TIR Sözleşmesinin 11 inci maddesinin beşinci fıkrası çerçevesinde iade edilir.
F. Davalar
Mevcut davalara ilişkin mahkemelere sunulmak üzere hazırlanan savunmalarda, Protokol hükümlerinin mutlaka dikkate alınması ve Protokole atıf yapılarak bu hükümlere savunmalarda yer verilmesi gerekmektedir. Ayrıca, dampinge karşı vergi, ilave gümrük vergisi vb. vergilerin Protokolün sorumluluk bölümünde yer aldığı gibi 4458 sayılı Gümrük Kanununda tanımlandığının özellikle TOBB ile yapılan davaların savunmalarında belirtilmesi gerekmektedir.
Bilgileri ile TIR Karnesi takibat işlemlerinde yukarıda belirtilen Sözleşme, Tebliğ ve Protokol hükümleri ile açıklanan hususların dikkate alınması ve bağlantınız gümrük idarelerine ivedilikle bilgi verilerek ilgili tüm personele duyurulmasını rica ederim.
Önder GÖÇMEN
Bakan a.
Genel Müdür V.
Ek: 1 adet Protokol
DAĞITIM:
Tüm Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüklerine
TÜRKİYE CUMHURİYETİ GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
ve
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
arasında
Tır Karnesi düzenlenmesi ve kefil kuruluşun yükümlülüklerine ilişkin
PROTOKOL
14 Kasım 1975 tarihinde Cenevre'de imzalanan TIR Karnesi Kapsamında Uluslararası Eşya Taşımacılığına Dair Gümrük Sözleşmesi[1] Ek-9, Bölüm I, fıkra 1.(d) uyarınca, Bakanlar Kurulunun 3/5/1985 tarihli ve 85/9449 sayılı Kararı çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı[2] ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği[3], aşağıdaki konularda mutabık kalmışlardır:
A. TAAHHÜT
1. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), TIR Sözleşmesi Ek-9 Bölüm I’e göre aşağıdakileri taahhüt eder:
a) Bu Protokol'de Bölüm B'de belirtilenler başta olmak üzere, Sözleşmenin 8 inci maddesinde yer alan yükümlülüklere uymak,
b) Bu Protokol'de Bölüm C'de belirtildiği üzere, Sözleşmenin 8 inci maddesinin 3 üncü fıkrasına uygun olarak Bakanlıkça belirlenen ve beher TIR Karnesi için talep edilen azami para tutarını kabul etmek,
c) Kişilerin Sözleşmenin Ek-9 II.Bölümü'nde belirtilen asgari koşul ve gereklere uygunluğunu devamlı kontrol etmek ve özellikle söz konusu kişileri TIR rejimine giriş yetkisi vermeden önce tahkik etmek,
d) Kendisi ve kendisinin de bağlı olduğu aynı uluslararası kuruluşa bağlı olan yabancı kuruluşlar tarafından verilen TIR Karneleri kapsamındaki işlemlerle ilgili olarak Türkiye'de üstlenilen bütün maddi yükümlülükler için kendi teminatını sağlamak,
e) Yerleşik bulunduğu gümrük bölgesinde yetkili makamlarını ikna edecek şekilde bir sigorta şirketi, sigorta havuzu ya da mali kuruluş vasıtasıyla sorumluluklarını kapsam altına alan sigorta poliçesini ve buna ilişkin değişiklikleri Bakanlığa sunmak,
f) Düzenlediği her tür TIR Karnesinin fiyatını, 20 Şubat'a kadar, yılda bir defa TIR Yürütme Kurulu'na gönderilmek üzere Bakanlığa bildirmek,
g) TIR rejiminin idaresi ile ilgili tüm kayıtları ve hesaplan yetkili makamların incelemesine izin vermek,
h) TIR Karnelerinin usulsüz ya da hileli kullanımından doğan ihtilafları etkin bir biçimde, mümkün olduğunda mahkemelere başvurmadan çözmek için uygulanacak prosedürü kabul etmek,
i) Sözleşmenin 6 ncı maddesi ve Ek-9 II. Bölümü uyarınca yetkilendirmenin iptal edilmesi ya da kaldırılması ya da Sözleşmenin 38 inci maddesi ve Ek-9 II. Bölümü uyarınca kişilerin rejimden ihracı ile ilgili olarak, Bakanlık kararlarına kat’i surette ve derhal uymak,
j) TIR İdari Komitesi ve TIR Yürütme Kurulunca alınıp, Bakanlıkça kabul edilen bütün kararlan tam anlamıyla uygulamayı kabul etmek.
B. SORUMLULUK
2. TIR işlemi ile ilgili bir usulsüzlüğün tespiti halinde TOBB, TIR Sözleşmesi'nin 11 inci maddesinde belirlenmiş prosedüre uygun olarak talep edilen, mer'i gümrük kanununda tanımlanan ve bu kanun uyarınca alınması gereken gümrük vergileri ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizini 8 inci maddede belirtilen azami tutara kadar ödemeyi taahhüt eder. TOBB, yukarıda bahsi geçen meblağları TIR Sözleşmesi gereğince ödemesi gereken kişilerle birlikte, bu meblağların ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur.
3. TOBB'un sorumluluğu TIR Sözleşmesi hükümlerinden doğar. İdari para cezaları için TOBB'un sorumluluğu yoktur.
4. a) TIR Sözleşmesi'nin 8 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen tutarların ödenmesi gerekli hale geldiğinde; Bakanlık TOBB'dan ödeme isteğinde bulunmadan önce, yükümlü kişiden ödemenin yapılmasını ister. Bakanlıkça, yükümlü kişiden ödeme yapılmasının talep edilmesi için sarf edilecek çaba, TIR Karnesi hamilinin karne üzerinde belirtilen adresine ödeme talebinin gönderilmesini kapsar.
b) TIR Karnesi muhteviyatı eşyaya ilişkin alınması gereken tüm gümrük vergileri ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizinin 8 inci maddede belirtilen azami tutara kadar TOBB'dan talep edilebilmesi için;
i) Ödeme talebinin TIR Karnesi hamiline gönderilmesi ve süresi içerisinde ödenmemesi veya posta yoluyla gönderilen ödeme talebinin tebliğ edilememesi,
ii) Tebliğ edilen ödeme talebi, idari itiraza konu edilmiş ise itirazın reddedilmesi ve karne hamilince süresi içerisinde ödenmemesi veya,
iii) Karne hamili tarafından ödeme yükümlülüğü ile ilgili açılan davada, esas hakkındaki kararın Bakanlık lehine verilmesi halinde, karne hamiline yönelik Bakanlığın herhangi bir bildirimi veya ödeme talebi aranmaksızın, söz konusu kararın Bakanlığa tebliğ edildiği tarihten itibaren 45 (kırk beş) gün içerisinde karne hamilince ödeme yapılmaması, gerekir. Bu fıkranın (iii) alt bendinde belirtilen durumda, temyiz yoluna gidilmesi ve hukuki yolların henüz tükenmemiş olması TOBB'dan tahsilat yapılmasına engel değildir.
c) Gerek karne hamili olan şirket gerekse şirket ortaklan nezdinde 6183 sayılı Kanun uyarınca cebren tahsile/cebri icraya geçilmesine gerek yoktur.
d) Karne hamili tarafından tahsilata ilişkin olarak açılan davanın devam ediyor olması, TOBB'dan tahsilat yapılmasına engel değildir. Bu maddenin, (b) bendinin (iii) alt bendi saklıdır.
5. TIR Sözleşmesi ve gümrük mevzuatı uyarınca TOBB'a gönderilen ödeme talebinde;
a) TIR Karnesinin giriş/hareket gümrük idaresince tescil edildiği tarih ile ödeme tutarının hesaplandığı tarih arasındaki süre için hesaplanan gecikme faizine,
b) Ödeme tutarının hesaplandığı tarih ile ödemenin yapılacağı tarih arasındaki süreye ilişkin,TOBB tarafından hesaplanarak ödenecek gecikme faizi için Gümrük Kanununun 193 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca esas alınacak günlük faiz tutarına,
yer verilir. TOBB, ödeme talebinde yer verilen tutarlar ile (b) bendi uyarınca hesaplanan tutarı, TIR Sözleşmesinin 11 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca kendisinden ödeme talebinde bulunulduğu tarihten itibaren üç ay içinde öder.
6. Talep edilen tutarların TOBB tarafından ödeme süresi olan üç ay içerisinde ödenmemesi durumunda üç ayın sonundan itibaren, 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı TOBB'dan tahsil edilir.
7. TIR Sözleşmesi uyarınca beher TIR Karnesi için azami teminat tutarına kadar TOBB 'dan tahsil edilen tutarlar, ancak Sözleşmenin 11 inci maddesinin beşinci fıkrası hükmü çerçevesinde iade edilir.
C. BEHER TIR KARNESİ İÇİN AZAMİ TEMİNAT
8. Gümrük idaresi tarafından TOBB'dan talep edilecek azami meblağ, beher TIR Karnesi için 100.000 (yüzbin) Avro'dur.
9. Yukarıda belirtilen meblağların ulusal para biriminden değeri, T.C.Merkez Bankası döviz satış kurları üzerinden TIR Karnesi'nin Türkiye Gümrük Bölgesi'nde tescil edildiği tarihteki değerine göre Türk Lirası'na çevrilmek suretiyle belirlenir.
D. YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ
10.a) İşbu Protokol İmza tarihinde yürürlüğe girer.
b) TOBB tarafından sağlanan kefalet tutarındaki değişiklikler ek protokol ile düzenlenir.
c) TOBB tarafından sağlanacak 100.000 (yüzbin) Avro'luk kefalet 1/7/2017 tarihinde yürürlüğe girer.
11. Uluslararası kefil kuruluş tarafından belirlenen uluslararası sigorta firmasının yılsonunda TOBB'a verdiği yeni sigorta poliçesinin bir örneği, her yılın Aralık ayında TOBB tarafından Bakanlığa gönderilir.
E. SONA ERME
12. İşbu protokolde belirlenen yükümlülükler Bakanlık ve TOBB'un mutabakatıyla değiştirilebilir ve/veya sonlandırılabilir.
13. Bu protokolün sonlandırılması, TOBB'un TIR Sözleşmesinden doğan sorumluluk ve yükümlülüklerine halel getirmez. TOBB'un yetkisinin geri alınma tarihinden önce, Bakanlık tarafından kabul edilmiş olan ve kendisi tarafından verilen veya uluslararası kefil kuruluşa bağlı yabancı kuruluşlar tarafından verilen TIR Karnesi kapsamındaki işlemlerle ilgili olarak, TIR Karnesi düzenleme ve kefil olma yetkisinin iptali, TOBB tarafından Türkiye'de üstlenilen sorumlulukları etkilemez.
