Gümrük Genel Tebliği (Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi) Seri No 3’ün EKİDİR
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından: 15.02.2017 tarih ve 29980 Mükerrer R.G.
FASIL 81
DİĞER ADİ METALLER; SERMETLER; BUNLARDAN EŞYA
Altpozisyon Notu.
GENEL AÇIKLAMALAR
Bu Fasıl Tarifenin diğer yerlerinde daha özel bir şekilde yer almamış bulunan aşağıda yazılı adi metallerle, bunların alaşımları ve bunlardan mamul eşyayla sınırlandırılmıştır:
Bu Fasıl, sermetleri de içine alır (81.13 pozisyonu).
Gerek bu Fasılda ve gerekse XV. Bölümün daha önceki fasıllarında yer almayan adi metaller 28. Fasılda tarifelendirilir.
Bu Fasılda yer alan adi metallerin çoğu, saf hallerinden daha çok alaşımlar veya karbürler halinde kullanılır. Bu gibi alaşımların tarifedeki yerleri XV. Bölümün 5 No.lu notunda yer alan kurallara göre belirlenir. Metal karbürler bu Fasıl haricindedir.
*
* *
Karma eşyanın, özellikle hazır eşyanın tarifelendirilmesi, XV. Bölümün Genel Açıklama Notunda belirtilmiştir.
XV. Bölümün 8 No.lu not hükmü "döküntü ve hurdalar" ile "tozları" tanımlar.
81.01 - TUNGSTEN (VOLFRAM) VE TUNGSTENDEN EŞYA
(DÖKÜNTÜ VE HURDALAR DAHİL).
8101.10 - Tozlar
- Diğerleri
8101.94 -- İşlenmemiş tungsten (sadece sinterleme yoluyla elde edilen
çubuklar dahil)
8101.96 -- Teller
8101.97 -- Döküntü ve hurdalar
8101.99 -- Diğerleri
Tungsten (volfram), esas itibariyle volframit (demir-manganez tungstat) ve şelit (kalsiyum tungstat) cevherinden elde edilmektedir. Bu cevherler önce oksit haline getirilir ve sonra bir elektrik fırınında hidrojenle veya yüksek sıcaklıktaki maden eritme kabında alüminyum veya karbon ile indirgenir. Bu şekilde elde edilen toz halindeki metal, bir elektrik fırınında, hidrojen atmosferinde sinterlenen blok veya çubuklar haline sıkıştırılmak suretiyle sokulur. Daha sonra sinterlenmiş kompakt çubuklar mekanik bir şekilde dövülür ve sonra haddeleme veya çekme işlemleriyle levha, daha küçük kesitli çubuklar veya tel haline getirilir.
Tungsten, çelik grisi renginde, yoğun bünyeli olup erime noktası yüksektir. Çabuk kırılır, fakat sert ve korozyona karşı dayanıklıdır.
Tungsten, elektrik ampulleriyle radyo lambalarına ait flamanların imalinde; X-ışını tüplerinin anti-katotlarında; elektrik kontaklarında; elektrikli ölçme aletleri veya saatler için manyetik olmayan yayların imalinde; teleskop mercekleri için ince çizgilerin imalinde kullanılır. Ayrıca, hidrojenli ark kaynakları için kaynak elektrotları olarak, vb. kullanılır.
Bununla beraber, tungstenin en önemli kullanma yeri (genellikle ferrotungsten olarak, 72'inci fasıla bakınız) özel çeliklerin hazırlanmasındadır. Tungsten aynı zamanda tungsten karbürlerin hazırlanmasında da kullanılır.
*
* *
XV. Bölümün 5 No.lu notuna göre bu fasılda yer alabilecek başlıca tungsten alaşımları sinterleme yöntemiyle hazırlanırlar. Bunlar aşağıdakileri kapsar:
*
* *
Bu pozisyonda yer alan tungsten (volfram) aşağıdaki şekillerde olabilir:
Delici uçların veya kesici aletlerin ağızlarında ya da zımbaların üretiminde kullanılan tungsten karbürler bu pozisyon haricindedir. Bu karbürlerin tarifedeki yerleri şu şekilde belirlenmektedir:
81.02 - MOLİBDEN VE MOLİBDENDEN EŞYA (DÖKÜNTÜ YE
HURDALAR DAHİL).
8102.10 - Tozlar
- Diğerleri
8102.94 -- İşlenmemiş molibden (sadece sinterleme yoluyla elde edilen çubuklar dahil)
8102.95 -- Çubuklar (sadece sinterleme yoluyla elde edilen haric), profiller, saclar, şeritler ve yapraklar
8102.96 -- Teller
8102.97 -- Döküntü ve hurdalar
8102.99 -- Diğerleri
Molibden, başlıca molibdenit (molibden sülfür) ile vülfenit (kurşun molibdat) cevherlerinden elde edilir. Bu cevherler flotasyon işlemiyle zenginleştirilir ve sonra okside edilerek metal haline indirgenir.
Metal ya haddelemeye, çekilmeye elverişli kompakt bir kütle halinde ya da tungsten de olduğu gibi sinterlenebilen toz halinde elde edilir. (81.01 pozisyonunun Açıklama Notuna bakınız).
Molibden, kütle halinde iken görünüm olarak kurşunu hatırlatır, fakat çok serttir ve yüksek sıcaklıkta erir. Haddelenmeye ve dövülmeye elverişlidir ve normal ısıda korozyona dayanıklıdır.
Molibden (ya metal veya ferro-molibden olarak, 72'inci Fasılda), çelik alaşımlarının imalinde kullanılır. Molibden metali ayrıca elektrik lambaları için flaman mesnetlerinde, elektronik valflerin kafeslerinde, elektrik fırınlarının rezistanslarında, elektrik kontaklarında ve redresörlerde kullanılır. Ayrıca parlaklığına kaybetmemesi ve renginin atmaması nedeniyle dişçilikte, kuyumculukta platin yerine kullanılır.
Genel kullanıma mahsus molibden alaşımlarındaki molibden miktarı esas maddeyi teşkil etmediğinden, bu alaşımlar XV. Bölümün 5 No.lu notu gereğince bu pozisyon haricindedir.
Molibden metalürjisi tungsten metalürjisine benzediğinden 81.01 pozisyonunun Açıklama Notunun ikinci kısmındaki açıklamalar (metalin piyasaya arzediliş şekilleri ve karbürlerin tarifedeki yerlerinin tayini hakkında), gerekli değişiklikler yapılarak, bu pozisyon için de geçerlidir.
81.03 - TANTAL VE TANTALDAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE HURDALAR
DAHİL).
8103.20 - İşlenmemiş tantal (sadece sinterleme yoluyla elde edilen çubuklar dahil); tozlar
8103.30 - Döküntü ve hurdalar
8103.90 - Diğerleri
Tantal, esas olarak tantalit ve niyobit (kolombit) (26.15 pozisyonu) isimli cevherlerden, oksitlerin indirgenmesi işlemiyle veya erimiş tantal-potasyum floritin elektroliz edilmesiyle elde edilir.
Tantal, katı bir kütle halinde veya tungsten ve molibdende olduğu gibi sinterleme işlemi için toz olarak elde edilir.
Tantal tozları siyah renktedir. Diğer şekillerde olanları ise cilalandığında beyaz, cilasız halde ise çelik mavisi rengindedir. Saf haldeyken kolaylıkla haddelenebilir ve dövülebilir. Çoğu asitlerin etkisine ve korozyona karşı direnci çok fazladır.
Tantal, karbürlerin üretiminde ve (ferrotantal olarak 72'inci Fasıla bakınız) çelik alaşımlarının hazırlanmasında kullanılır. Bundan başka elektronik valflerin, anotların ve kafeslerin imalinde; redresörler, potalar, ısı değiştiriciler ve diğer kimyasal alet ve cihazlarda, sentetik ve suni liflerin püskürtme memelerinde, dişçilik ve cerrahi aletlerinin imalinde kullanılır. Tantal ayrıca cerrahide (kırık kemiklerin birbirine bağlanmasında vb.) ve gaz gidericilerin imalinde (radyo valfleri imalinde hava boşluğunun tam olarak sağlanması amacıyla) kullanılır.
XV. Bölümün 5 No.lu notu gereğince burada sınıflandırılabilecek tantal alaşımları, örneğin elektronik valflerin imalinde kullanılan yüksek tantal içerikli tantal-tungsten alaşımlarını kapsar.
Bu pozisyon her şekildeki tantalı içine alır. Yani; toz, blok, döküntü ve hurda; çubuklar, tel, flaman; levha, şerit, yaprak; profil; tarifenin diğer bir yerinde daha belirli bir şekilde yer almayan tüpler ve diğer mamuller (yaylar ve telden mensucat gibi).
Tantal karbürler tungsten karbürler gibi tarifelendirilir (81.01 pozisyonunun Açıklama Notuna bakınız).
81.04 - MAGNEZYUM VE MAGNEZYUMDAN EŞYA ( DÖKÜNTÜ VE HURDALAR DAHİL) (+).
- İşlenmemiş magnezyum
8104.11 -- Ağırlık itibariyle en az % 99,8 magnezyum içerenler
8104.19 -- Diğerleri
8104.20 - Döküntü ve hurdalar
8104.30 - Kalibrelenmiş torna döküntüleri ve granüller; tozlar
8104.90 - Diğerleri
Magnezyum, büyük bir çoğunluğu 26'ıncı Fasılda (cevherler) değil 25'inci Fasılda veya 31'inci Fasılda yer alan ham maddelerden elde edilir. Örneğin; dolomit (25.18 pozisyonu), magnezit (veya giobertit) (25.19 pozisyonu) ve karnalit (31.04 pozisyonu) gibi. Magnezyum ayrıca deniz suyundan veya tabii tuzlu sudan (25.01 pozisyonu) ve magnezyum klorür ihtiva eden kül suyundan (lye)elde edilmektedir.
Magnezyumun sanayii için hazırlanmasının ilk aşamasında, magnezyum klorür veya magnezyum oksit (magnezya), kullanılan magnezyum kaynağına bağlı olarak çeşitli metotlarla üretilir. Metalin elde edilmesi, genellikle aşağıda belirtilen iki reaksiyon türünden biri esas alınarak gerçekleştirilir.
Elektroliz yoluyla elde edilen magnezyum, normal olarak daha fazla bir arınmayı gerektirir. Termik indirgeme yöntemiyle elde edilen magnezyum ise normal olarak çok saf bir durumdadır. Dolayısıyla daha fazla arıtma işlemine tabi tutulmaksızın eritilebilir ve külçeleştirilebilir.
*
* *
Magnezyum alüminyum gibi gümüşi-beyaz renkte bir metaldir, fakat alüminyumdan daha parlaktır. Magnezyum çok parlak olabilir, fakat metalin korozyona karşı koruyan oksit tabakası formasyonundan dolayı havayla teması halinde oldukça hızlı bir şekilde bu görünümünü kaybeder. Magnezyum tel, şerit, yaprak ve tozu çok parlak bir ışıkla şiddetli bir şekilde yanar ve taşımada dikkatli olunmalıdır. Saf magnezyum tozu havayla karıştığı zaman patlama riski vardır.
*
* *
Alaşımsız magnezyum, birçok kimyasal bileşiğin hazırlanmasında, metalürjide oksitlenmeyi ve sülfürleşmeyi Önleyici madde olarak (örneğin, demir, bakır, nikel ve bunların alaşımlarının imalinde), proteknide, vb. kullanılır.
Saf magnezyum kötü mekanik özelliklere sahiptir, fakat diğer elementlerle haddelenebilen, dövülebilen, kalıptan çekilebilen ve döküm yapılabilen kuvvetli alaşımlar oluşturur. Bu nedenle hafif metal sanayiinde bir çok amaçlarla kullanılır.
*
* *
XV. Bölümün 5 No.lu not hükümleri uyarınca bu fasılda yer alabilecek magnezyum alaşımlarının başlıcaları (bu bölümün Genel Açıklama Notuna bakınız) şunlardır:
Bu alaşımlar, hafif oluşları, dayanıklılıkları ve korozyon dirençleri nedeniyle uçak sanayiinde (örneğin, motor karterleri, tekerlekler, karbüratörler, manyeto tablası, petrol veya yağ depoları için), otomobil sanayiinde; inşaatta; özellikle tekstil makinaları (çile sarıcılar, bobinler, iğler, vb.), takım tezgahları, daktilo, dikiş makinaları, zincirli testere, çim biçme makinası, merdivenler veya elleçleme makineları başta olmak üzere makine aksam ve parçalarının imalinde veya taş baskı plakaları olarak, vb. kullanılırlar.
*
* *
Metalin görünüşünü, özelliklerini iyileştirmek için uygulanan, 72'inci Faslın Genel Açıklama Notunda belirtilen işlemler magnezyumdan mamul ürünlerin sınıflandırılmalarını etkilemez.
Bu pozisyon aşağıdakileri kapsar:
Tane boyutuna göre sınıflandırılmamış veya ayrılmamış rende talaşı, torna talaşı ve granülleri bu gruba dahildir. Tane boyutuna göre sınıflandırılmış ve ayrılmış olan rende talaşı, torna talaşı ve granüller aşağıda (3) No.lu bentte tanımlanmıştır.
Bu grup aşağıda belirtildiği şekilde magnezyumun ticari türlerini kapsar:
Hem hafif hem de dayanıklı bir metal gerekli olduğunda bu eşyalar kullanılmaktadır (yukarıya bakınız).
Bu grup, daha önceki gruplarda yer almayan veya XV. Bölümün 1 No.lu notu kapsamına girmeyen, 82 veya 83'üncü Fasıllarda yer almayan ya da tarifenin başka bir yerinde daha belirli bir şekilde bulunmayan magnezyumdan mamul bütün eşyaları kapsar.
Magnezyum esas olarak uçak, araç ve makina aksam ve parçalarının üretiminde kullanılır (yukarıya bakınız), magnezyumdan mamul çoğu eşyalar tarifenin diğer yerlerinde (özellikle XVI. ve XVII'inci Bölümlerinde) tarifelendirilir.
Burada yer alan eşya şunlardır:
Magnezyumun imali sırasında oluşan cüruf, kül ve artıklar bu pozisyon haricindedir (26.20 pozisyonu).
o
o o
Alt pozisyon Açıklama Notu.
8104.11 ve 8104.19 alt pozisyonları
Bu alt pozisyonlar, magnezyumun döküntü ve hurdalarının yeniden eritilmesiyle elde edilen külçeler ile benzeri işlenmemiş dökümleri de kapsar.
81.05 - KOBALT MATLARI VE KOBALT METALURJİSİNİN DİĞER ARA ÜRÜNLERİ; KOBALT VE KOBALTTAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE HURDALAR DAHİL).
8105.20 - Kobalt matları ve kobalt metalürjisinin diğer ara ürünleri;
işlenmemiş kobalt; tozlar
8105.30 - Döküntü ve hurdalar
8105.90 - Diğerleri
Kobalt, esas itibariyle heterojenit (hidrate kobalt oksit), lineit (kobalt ve nikel sülfür) ve smaltit (kobalt arsenür) isimli metal cevherlerinden elde edilir. Bu cevherlerden lineit ve smaltitin önce eritilmek (izabe edilmek) suretiyle mat veya diğer ara ürün haline getirilir ve müteakip işlemlerle yapılarındaki diğer metaller bertaraf edildikten sonra kobalt oksit elde edilir.Kobalt oksit de kömür, alüminyum, vs. ile birlikte redüksiyona tabi tutulmak suretiyle kobalt haline getirilir. Kobalt, aynı zamanda elektroliz yöntemiyle veya bakır, nikel, gümüş ve sair metallerin arıtılmasından oluşan artıkların işlenmesi suretiyle de elde edilmektedir.
Kobalt, gümüşi renkte, nikelden daha sert ve havadan çok az etkilenen bir metal olup, demirli olmayan metaller içinde en yüksek manyetik olanıdır.
Saf kobalt, diğer metallerin üzerine kaplama yapılmasında (elektrolitik yöntemle), özel çeliklerin hazırlanmasında, kesici aletlerin imaline mahsus madeni karbürlerin hazırlanmasında birleştirici unsur olarak, katalizör olarak, vb. kullanılır.
Kobaltın bir çok alaşımları mevcuttur. Bunların, XV. Bölümün 5 No.lu notu gereğince, bu pozisyonda yer alan türleri arasında aşağıdakiler belirtilebilir:
Bu pozisyon, kobalt matlarını ve kobalt metalurjisinin diğer ara ürünlerini, her biçimdeki kobaltı; (yani külçe, katotlar, granüller, tozlar, döküntü ve hurdalar) ve tarifenin başka bir yerinde yer almayan kobalttan mamul eşyayı içine alır.
81.06 - BİZMUT VE BİZMUTTAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE HURDALAR
DAHİL).
Bizmut, tabiatta serbest halde (natif) bulunmakla beraber, esas itibariyle ya diğer metallerin (kurşun, bakır, vb.) artıklarının rafine edilmesinden veya sülfürlü veya karbonatlı metal cevherlerinden (bizmutinit ve bizmutit) elde edilir.
Bizmut, kırmızımtrak beyaz renkte son derece kolay kırılan ve işlenmesi güç bir maden olup, ısı ve elektriği nakletme özelliği iyi değildir.
Ezcacılık ürünleri için kimyasal bileşik hazırlanmasında ve bazı teknik cihaz ve aletlerde kullanılır.
XV. Bölümün 5 numaralı notu gereğince bu pozisyonda yer alan erime noktası düşük (bazen 100°C'den aşağı) bizmut alaşımları arasında şunlar sayılabilir:
81.07 - KADMİYUM VE KADMİYUMDAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE
HURDALAR DAHİL).
8107.20 - İşlenmemiş kadmiyum; tozlar
8107.30 - Döküntü ve hurdalar
8107.90 - Diğerleri
Kadmiyum, uygulamada daha çok çinko, bakır ve kurşun metalurjisindeki artıklardan genellikle damıtma veya elektroliz işlemiyle elde edilir.
Kadmiyum, çinko görünüşünde fakat ondan daha yumuşak bir metaldir.
Saf halde iken diğer metallerin üzerine kaplama yapılmasında (püskürtme veya elektrolitik yöntemlerle) kullanıldığı gibi, bakır, gümüş, nikel ve diğer metallerin imalinde dezoksidan madde olarak da kullanılmaktadır.
Yavaş nötronları hızlı emme gücü sebebiyle, akışkan kontrollerin imalinde, nükleer reaktörler için monitör çubukları imalinde kullanılır.
XV. Bölümün 5 Numaralı notu gereğince bu pozisyonda yer alabilen başlıca kadmiyum alaşımları, sıcak daldırma yöntemiyle elde edilen ve korozyona karşı dayanıklı olan kaplamalarda, lehim ve kaynaklarda kullanılan kadmiyum-çinko alaşımlarıdır.
Bununla beraber, aynı unsurları ihtiva eden diğer birçok alaşımlar (örneğin, bazı yatak alaşımları gibi), bu pozisyon haricindedir.
81.08 - TİTANYUM VE TİTANYUMDAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE
HURDALAR DAHİL).
8108.20 - İşlenmemiş titanyum; tozlar
8108.30 - Döküntü ve hurdalar
8108.90 - Diğerleri
Titanyum, rutil ve brokit denilen oksitli metal cevherlerinden ve ilmenitten (demir titanatlı demir cevheri) indirgeme yöntemiyle elde edilir. Titan metali üretim sırasında tabi tutulduğu işlemin türüne göre katı kütleler veya sinterleme işlemine mahsus tozlar (tungsten madeninin üretiminde olduğu gibi.) halinde olabileceği gibi, ferro-titanyum (Fasıl 72) veya titan karbür halinde de olabilir.
Titanyum katı kütleler halinde iken parlak beyaz ve toz halinde iken de koyu gri renkte sert bir madendir. Korozyona karşı dayanıklıdır. Çok saf olmayanı kolayca kırılır.
Ferro-titanyum ve ferro-siliko-titanyum (Fasıl 72) çelik imalinde kullanılır. Titanyum ayrıca bakır, alüminyum, nikel, vb. ile alaşım yapılır.
Titanyum, prensip olarak uçak sanayiinde, gemi yapımında, kimya sanayiinde örneğin, fıçı, karıştırıcılar, ısı değiştiriciler, valfler ve pompa yapımında, deniz suyunun tuzunu gidermede, nükleer güç istasyonlarının inşaasında kullanılır.
Bu pozisyon, tarifenin diğer fasıllarında yer alan (genellikle XVI. veya XVII. Bölüm), örneğin; helikopter rötorları, pervane kanatları, pompalar veya valfler gibi eşya dışında titanyumdan mamul ürünler ile özellikle sünger, külçeler, toz, anotlar, çubuklar, levhalar, döküntü ve hurdalar şeklinde olan her biçimdeki titanyumu içine alır.
Karbürlerinin sınıflandırılması tungsten karbürlerinde olduğu gibidir (81.01 pozisyonu Açıklama Notuna bakınız).
81.09 - ZİRKONYUM VE ZİRKONYUMDAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE
HURDALAR DAHİL).
8109.20 - İşlenmemiş zirkonyum; tozlar
8109.30 - Döküntü ve hurdalar
8109.90 - Diğerleri
Zirkonyum, zirkon (zirkonyum silikat) cevherinin oksit ve klorürlerinin indirgenmesi ile veya elektrolizle elde edilmektedir.
Zirkonyum, gümüş grisi renginde bir metal olup, dövülmeye ve haddelenmeye elverişlidir.
Zirkonyum, foto-flaş ampullerinde, radyo lambalarının imalinde kullanılan emici veya gaz giderici terkiplerin üretiminde, vb. kullanılır. Ferro-zirkonyum (Fasıl 72), çelik üretiminde kullanılır ve bu metal nikel, vb. alaşımlarının bünyesine de dahil olmaktadır.
Zirkonyum, yalnız başına veya kalayla alaşım halinde ("zircalloy"), nükleer yakıt kartuşlarının muhafazalarında ve nükleer tesislerin metal yapılarında kullanılır. Zirkonyum-plutonyum alaşımları ve zirkonyum-uranyum alaşımları nükleer yakıt olarak kullanılır. Nükleer kullanımlar için bütün kalıntılar fakat öncelikle hafniyum kalıntıları giderilmelidir.
81.10 - ANTİMON VE ANTİMONDAN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE
HURDALAR DAHİL).
8110.10 - İşlenmemiş antimon; tozlar
8110.20 - Döküntü ve hurdalar
8110.90 - Diğerleri
Antimon esas itibariyle stibnit veya antimonit (antimon sülfür) denilen metal cevherinden aşağıdaki yöntemlerle elde edilmektedir:
Antimon, mavimtrak fonlu parlak beyaz renkte, kolayca kırılabilen ve toz haline gelebilen bir metaldir.
Saf halde antimonun kullanım yeri çok azdır. Ancak, alaşım haline (özellikle kurşun ve kalay ile) getirilerek yatak alaşımları, baskı harfleri ve diğer döküm işlerine ait alaşımlar ve kap kacak türünden sofra eşyası imalinde kullanılır (bu alaşımlarda esas maddeyi normal olarak kurşun veya kalay oluşturduğundan 78 ve 80'inci Fasıllarda yer alırlar).
81.11 - MANGANEZ VE MANGANEZDEN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE
HURDALAR DAHİL).
Manganez, özellikle pirolüsit (manganez bioksit), bronit ve manganit denilen metal cevherlerinin oksitlerinin indirgenmesi ile elde edildiği gibi, elektroliz yöntemiyle de elde edilmektedir.
Grimtrak pembe renkte, sert ve kolaylıkla kırılan türden olan bu metal tek başına yani saf halde nadiren kullanılır.
Bu itibarla, aynalı demirlerin, ferro manganezlerin, siliko-manganezlerin ve bazı alaşımlı dökme demirlerle alaşımlı çeliklerin bünyesinde yer almaktadır. Bu alaşımlar normal olarak 72'inci Fasıla dahil bulunmakta ve fakat ferro-manganez ve siliko manganezler bazen içindeki demir miktarı çok düşük olduğunda bu pozisyonda yer almaktadır (72'inci Fasılın 1 (c) notuna bakınız). Manganez ayrıca bakır, nikel, alüminyum, vb. ile alaşım halinde de bulunur.
81.12 - BERİLYUM, KROM, GERMANYUM, VANADYUM, GALLİYUM, HAFNİYUM (SELTİYUM); İNDUYUM, NİOBYUM (KOLOMBİYUM), RENYUM VE TALYUM VE BU METALLERDEN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE HURDALAR DAHİL).
- Berilyum
8112.12 -- İşlenmemiş; tozlar
8112.13 -- Döküntü ve hurdalar
8112.19 -- Diğerleri
- Krom
8112.21 -- İşlenmemiş; tozlar
8112.22 -- Döküntü ve hurdalar
8112.29 -- Diğerleri
- Talyum
8112.51 -- İşlenmemiş; tozlar
8112.52 -- Döküntü ve hurdalar
8112.59 -- Diğerleri
- Diğerleri
8112.92 -- İşlenmemiş; döküntü ve hurdalar; tozlar
8112.99 -- Diğerleri
(A) BERİLYUM
Berilyum, daha çok yalnızca berilyum ile alüminyumun çifte bir silikatı olan berilden elde edilir. Beril 26.17 pozisyonunda yer alır, kıymetli taş (örneğin zümrüt) türünde olanı ise 71 inci Fasıldadır.
Berilyumun ticari olarak elde edilme yöntemleri şunlardır:
*
* *
Berilyum, çelik renginde gri çok hafif ve çok sert, fakat son derece kırılgandır. Çok özel şartlar altında haddeleme veya çekme işlemlerine tabi tutulabilir.
*
* *
Alaşımsız saf berilyum, X- ışınları tüplerine ait pencerelerin imalinde, nükleer reaktörler için parçaların yapımında, uçak ve uzay sanayiinde, silah sanayiinde, siklotronlar için hedef olarak, neon işaretleri için elektrotların hazırlanmasında, vb.; metalurjide deoksidan olarak kullanılır.
Berilyum, ayrıca birçok alaşımın hazırlanmasında, örneğin; çelik ile (çelik yaylar vb.), bakır ile (örneğin; berilyum-bakır olarak bilinen ve yayların, saatçilik eşyası aksamının, vb. imalinde kullanılan alaşım) ve nikel ile olan alaşımlarının elde edilmesinde kullanılır. Bununla beraber, bu alaşımlar çok az miktarda berilyum içerdiğinden 72, 74 veya 75'inci Fasıllarda sınıflandırılmaktadır.
Bu pozisyon, her şekildeki berilyumu, yani; ham berilyumu (blok, tane, küp, vb. şekillerde), berilyum mamullerini (çubuklar, tel, levhalar, vb. şekillerde) ve berilyumdan eşyayı içine alır. Bununla
beraber, makina ve cihazlara ait aksam halinde olan berilyum mamulleri bu pozisyon haricindedir (özellikle 85 ve 90 ıncı Fasıllara bakınız).
(B) KROM
Krom, esas itibariyle kromit (kromlu demir cevheri) denilen metal cevherinden elde edilmektedir. Kromit cevheri önce seskioksit haline getirilmekte ve sonra indirgeme işlemine tabi tutularak krom metali üretilmektedir.
Krom cilalanmamış halde iken çelik grisi renginde ve cilalandığı zaman ise beyaz ve parlak olur. Çok serttir. Dövülmeye ve haddelenmeye çok elverişli değildir.
Saf krom, diğer metallerin ve eşyaların üzerine kaplama yapılmasında (elektrolitik yöntem ile kromaj yapmada) kullanılmakla beraber, başlıca kullanım yeri (genellikle 72'inci Fasıla dahil ferro-krom halinde olarak) paslanmaz çeliklerin hazırlanmasındadır. Bununla beraber, krom esaslı alaşımların çoğu (örneğin; nikel veya kobaltla), XV. Bölümün 5 numaralı notuna göre bu pozisyon haricindedir.
Krom esaslı alaşımların bazıları jet motorlarında, elektrikli ısıtma cihazlarının koruyucu tüp ve borularında, vb. kullanılır.
(C) GERMANYUM
Germanyum, çinko imalinden oluşan artıklardan, germanit (bakır germano-sülfür) denilen cevherden veya gaz fabrikalarının bacalarında toplanan tozlardan elde edilmektedir.
Germanyum, grimtrak beyaz renkte bir metal olup, bazı özel elektro-iyonik özelliklere sahip bulunmakta ve bu hal onun elektronik parça (diot, transistör, valf) imalatında kullanılmasını mümkün kılmaktadır. Bundan başka, kalay ile alüminyum ve altın ile birleşerek alaşım imalinde de kullanılmaktadır.
(D) VANADYUM
Vanadyum, esas itibariyle patronit veya karmonit denilen cevherlerin oksitlerinin indirgenmesiyle veya demir, radyum ya da uranyum metallerinin elde edilmesi sırasında oluşan artıklardan elde edilmektedir. Vanadyumun saf halde kullanımı çok azdır, genellikle ferro-alyajlardan ferro-vanadyum (Fasıl 72) veya kupro-vanadyum (Fasıl 74) halinde hazırlanmakta ve bunlar bakır, alüminyum vb. alaşımlarına dahil edilerek kullanılmaktadır.
(E) GALLİYUM
Galliyum, alüminyum, çinko, bakır ve germanyum metallerinin metalurjisinde yan ürün olarak veya hava gazı, vb. gaz fabrikalarının bacalarında toplanan tozlardan elde edilmektedir.
Galyum, grimtrak beyaz renkte yumuşak bir metal olup, erime noktası 30°C dolayında ve buharlaşma derecesi ise yüksektir. Bu sebeple geniş ısı aralığında sıvı haide kalan bu metal, termometrelerde ve buharlı ark lambalarda civa yerine kullanılmaktadır. Galyum, aynı zamanda dişçilikte kullanılan alaşımların hazırlanmasında ve bazı özel aynaların arkalarının kaplanmasında da kullanılmaktadır.
(F) HAFNİYUM
Hafniyum, zirkonyum metalurjisinde kullanılan metal cevherlerinden (zirkon, vb.) elde edilmekte ve özellikleri itibariyle zirkonyuma çok benzemektedir.
Yavaş nötronları yüksek emme (absorbe) gücü nedeniyle, özellikle nükleer reaktörlerin kontrol ve monitör çubuklarının imalatında kullanılır.
(G) İNDİYUM
İndiyum, çinko metalurjisinin artıklarından elde edilir.
Gümüşi renkte yumuşak bir maden olup korozyona dayanıklıdır.
İndiyum, yalnız olarak veya çinko, vb. ile birlikte diğer metallerin üzerine kaplama yapılmasında kullanılır. İndiyum ayrıca bizmut kurşun ve kalay ile birleşerek cerrahide kalıp alma işlerinde kullanılan alaşımları; bakır veya kurşunla birleşerek motorlara mahsus yatakların imalinde kullanılan alaşımları ve altın ile birleşmek suretiyle de mücevhercilikte, dişçilikte, vb kullanılan alaşımları meydana getirir.
(H) NİYOBYUM (KOLOMBİYUM)
Niyobyum, niyobit (kolombit) ve tantalit adlarındaki metal cevherlerinden elde edilir. Bu cevherler, gerekli işlemlere tabi tutularak, niyobyum-potasyum florür elde edilir ve daha sonra elektroliz veya diğer, yöntemlerle niyobyum elde edilir.
Niyobyum, gümüşi-gri renkte bir metal olup, radyofonik valflerin içinde hava boşluğu sağlanması amacıyla kullanılan gaz halindeki maddeleri emici terkiplerin imalinde kullanılır.
Niyobyum ve ferro-alyajları (Fasıl 72) çelik ve diğer alaşımların imalinde de kullanılır.
(IJ) RENYUN
Renyum, molibden, bakır, vb. metalurjisinde bir yan ürün olarak elde edilmektedir.
Renyum, az kullanılan bir metaldir, fakat kaplama yapılması ve katalizör olarak kullanılması imkanları gelişmektedir.
(K) TALYUM
Talyum, pritlerin ve diğer cevherlerin işlenmesi sırasında meydana gelen artıklardan elde edilmektedir. Talyum, grimtrak-beyaz renkte yumuşak bir metal olup, kurşunu hatırlatmaktadır.
Talyum, kurşun ile (erime noktasını artırmak, korozyona ve bozulmaya karşı direncini yükseltmek için, vb.) ve gümüş ile (gümüşün kararmasını önlemek için) alaşım yapılmaktadır.
81.13 - SERMET VE SERMETTEN EŞYA (DÖKÜNTÜ VE HURDALAR
DAHİL).
Sermetler seramik unsur (ısıya dayanıklı ve erime noktası yüksek) ile metalik unsurun her ikisini de içerir. Bu ürünlerin üretiminde kullanılan imalat yöntemleri ile fiziksel ve kimyasal özelliklerinin her ikisi de seramik ve metalik unsurlarla bağlantılıdır, bu yüzden de sermet olarak adlandırılırlar.
Sermetlerin bünyesindeki seramik unsurlar, genellikle oksitleri, karbürleri boritleri vb. içermektedir.
Metal unsurlar toz halinde metalleri (örneğin; demir, nikel, alüminyum, krom, kobalt) içerir.
Sermetler sinterleme, dispersiyon veya diğer işlemlerle elde edilirler.
Sermetlerin en önemlileri aşağıdakilerden elde edilmektedir:
alüminyum oksit; alüminyum-alüminyum oksit.
Bu pozisyon, işlenmemiş halde olan sermetleri veya tarifenin başka bir yerinde yer almayan sermetten mamul eşyayı içine alır.
Sermetler uçak ve nükleer sanayiinde ve mermi, füze yapımında kullanılır. Sermetler ayrıca fırınlarda ve metal dökümhanelerinde (örneğin kaplar, ağızlık, tüpler olarak) mil yataklarının imalinde, fren balatalarında, vb. kullanılır.
Aşağıdakiler bu pozisyon haricindedir:
