DANIŞTAY ONUNCU DAİRE K:2001/1604, E:1999/859 SAYILI,

01.05.2001 TARİHLİ KARAR

Davacı : ...

Vekili : Av. ...

Davalı : Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı

İstemin Özeti : Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce düzenlenen 12.3.1991 tarih ve 91/38 sayılı Genelgenin 2, 3 ve 4. maddeleri ile bu Genelgenin uygulanması için Gümrük Başmüdürlüklerine gönderilen 12.11.1992 tarih ve 66750 sayılı yazıyla tesis edilen işlemin 1 ve 2 nolu paragrafının; 1615 sayılı Yasanın 119/2 maddesine aykırı olduğu, 119. maddede altı aylık süre öngörülmesine karşın bu sürenin düzenleyici işlemlerle bir aya indirilemeyeceği, yurtdışında geçici ithal suretiyle fuarda sergilenmek amacıyla getirilen eşyanın amacı dışında kullanılmadığı öne sürülerek iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma süresinde verilmemiştir.

D.Tetkik Hakimi : Ergün Özcan

Düşüncesi : Sergi ve panayırlarda teşhir edilmek amacıyla geçici giriş rejimine tabi tutularak geçici ithali yapılan eşya için 1615 sayılı Yasanın 119/3. maddesinde öngörülen 6 aylık yurtta kalma süresini Yasa hükmüne rağmen; eşyanın yurda getiriliş amacı gerçekleştikten sonra bir ay içinde yurtdışı edilmesini veya yeniden geçici giriş rejimine tabi tutulmasını belirleyen dava konusu genelge ve uygulama yazısında hukuka uyarlık bulunmadığından iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.

Danıştay Savcısı : Emin Celalettin Özkan

Düşüncesi : Dava, 12.3.1991 tarih ve 91/38 sayılı Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce düzenlenen Genelgenin 2,3 ve 4. maddeleri ile bu Genelgenin uygulanması için Gümrük Baş Müdürlüklerine gönderilen 12.11.1992 tarih ve 66750 sayılı yazıyla tesis edilen işlemin 1 ve 2 nolu son iki paragrafının iptali istemiyle açılmıştır.

Dava konusu genelge ve uygulama işlemi; 1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun 119/2 maddesi uyarınca sergi ve fuarda teşhir edilmek üzere geçici ithali yapılan eşyanın, yasal altı aylık yurtta kalma süresinden önce sona eren sergi ve fuarın bitim tarihinden itibaren 1 aylık süre içerisinde yurt dışı edilmesi veya gümrük ambarına tesliminin teminine, ambar bekleme süresi içinde sergi ve fuarlarda sergilenmek üzere yeniden ithal talebinde bulunulması halinde, talep doğrultusunda yeniden geçici giriş rejimi esasları uyarınca işlem yapılmasına ilişkindir.

Dava konusu genelgenin dayanağı olan 1615 sayılı Kanun, 4.11.1999 tarih ve 23866 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4458 sayılı Gümrük Kanunuyla yürürlükten kaldırılmıştır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu"nun Yönetmelikle düzenlenmesini öngördüğü konuları düzenlemek ve uygulamaya yön verecek hususlara açıklama getirmek amacıyla da, 4458 sayılı Yasaya dayanılarak hazırlanan Gümrük Yönetmeliği 20.1.2000 tarih ve 23939 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

Dava konusu Genelgenin dayanağı olan 1615 sayılı Gümrük Kanunu ve buna ilişkin Gümrük Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, dava dosyası içeriğinde genelgenin yürürlükten kaldırıldığı yolunda bir bilgi yer almadığından uyuşmazlığın esasının incelenmesine geçildi:

Dava konusu genelgenin düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan 1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun geçici muaflık hükümlerinin düzenlendiği 119. maddesinin 2. fıkrasında, altı ay içinde tekrar çıkarılmak üzere sergi, panayır ve pazarlar, koşu ve müsabakalar, konferanslar ve törenler için getirilen eşya ile tiyatro ve sirk heyetlerinin getirdikleri sahne ve temsil eşyası, takımları ve hayvanlarının gümrük vergi ve resimleri teminata bağlanmak koşulu ile yurda geçici olarak ithalinin mümkün olduğu hükme bağlanmıştır.

Gümrük Yönetmeliğinin 852. maddesinde de; yabancı memleketler eşyasının, gümrük kanununda yazılı şartlarla dışarıdan getirilip vergi ve resimleri teminata bağlandıktan sonra geçici olarak yurda sokulması ve asli nitelikleri değişmeksizin,yine kanunda yazılı süreler zarfında tekrar çıkarılması geçici muaflık rejimi olarak tanımlanmıştır.

1615 sayılı Yasa'da ve bu yasaya ilişkin Gümrük Yönetmeliğinde sergi,panayır ve pazarlar için getirilen eşyanın altı ay içinde yurtdışı edilme koşulu yer almış olup,sergi ve fuar süresinin bitiminden sonra bir ay içerisinde eşyanın yurtdışı edilmesini veya gümrük ambarına teslimini öngören bir düzenleme yer almamaktadır.

Öte yandan,sergi ve panayırlar küçük çaplı organizasyonlar olmakla beraber,ticarete konu mal ve hizmetler ile tarım ve sanayi ürünlerine ilişkin teknolojik gelişmelerin,bilgilerin ve yeniliklerin tanıtım amacıyla sergilendiği,yurtiçi ve uluslararası düzeyde bilgi alışverişi,teknik işbirliği,geleceğe yönelik ticari ilişki kurulması ve geliştirilmesi olanaklarının sağlandığı organizasyonlar olan fuarların bu niteliği de dikkate alındığında,sergi,panayır ve fuarlarda teşhir edilmek amacıyla yurda sokulan eşyanın yasal altı aylık süre içerisinde yurtdışı edilme koşuluna bağlı kalınarak ve asli niteliklerinin değişip değişmediğinin incelenmesi suretiyle ikinci bir fuarda sergilenmesine hukuken bir engel bulunmamaktadır.Geçici muaflık rejiminde eşyanın vergi ve resimleri teminata bağlandığına göre,eşyanın yurt içindeki takibini amaçladığı varsayılan idarenin yapılacak başvuru üzerine eşyanın ayniyat tesbitini yapmak suretiyle bu amacını gerçekleştirmesi de mümkündür.

22.9.1990 tarih ve 20643 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1990/132 sayılı Genelge ekindeki,1615 sayılı Gümrük Kanununun 119.maddesi uyarınca geçici ithaline izin verilecek eşya için alınacak taahhütname örneğinde 1615 sayılı Gümrük Kanununun 119.maddesi uyarınca geçici girişi yapılan eşyanın,kanuni sürenin son gününe kadar belirtilen tahsis yerinde,tahsis amacına uygun olarak kullanılacağının ve belirtilen süre sona ermeden asli nitelikleri değişmeksizin (giriş ayniyetine uygun olarak) yurtdışı edileceğinin beyan ve taahhüt edilmesi sergi ve fuarın bitiminden itibaren bir ay içerisinde eşyanın yurtdışı edilmesi veya gümrük ambarına teslimi anlamına gelmiyeceği gibi,taahhütnamede yer alan kanuni sürenin de 1615 sayılı Yasa'da hükme bağlanan 6 aylık süre olduğu açıktır.

Genelgelerin kanun,tüzük ve yönetmeliklere aykırı hükümler ihtiva edemeyeceği hususu da gözönüne alındığında,Kanunda ve yönetmelikte yeralmayan süre şartının genelge ile getirilerek bunun tüm teşkilata duyurulmasına ilişkin işlemlerde hukuka uyarlık görülmemiştir.

Belirtilen nedenle,dava konusu genelge ve buna dayalı işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince, duruşma için önceden taraflara bildirilmiş olan 1.5.2001 tarihinde davacı vekilinin gelmediği ve davalı idare temsilcisinin geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Duruşmaya gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilip dinlenildikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verilerek dava dosyası incelenip gereği düşünüldü.

Dava, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce düzenlenen 12.3.1991 tarih ve 91/38 sayılı Genelgenin 2, 3 ve 4. maddeleri ile bu Genelgenin uygulanması için Gümrük Başmüdürlüklerine gönderilen 12.11.1992 tarih ve 66750 sayılı yazısıyla tesis edilen işlemin 1 ve 2 nolu son iki paragrafının iptali istemiyle açılmıştır.

1615 sayılı Gümrük Kanununun yürürlükte olduğu tarihte çıkarılan dava konusu genelge anılan Yasanın 119/2. maddesinin uygulanmasından doğan tereddütleri gidermek amacıyla yayımlanmıştır. Dava konusu Genelgede, 1615 sayılı Gümrük Kanununun 119/2. maddesi uyarınca sergi ve fuarlarda teşhir edilmek amacıyla geçici ithali yapılan eşyanın kanuni 6 aylık yurtta kalma süresinden önce, sergileneceği fuar ve serginin sona ermesi halinde, sona erme tarihinden itibaren 1 aylık süre içerisinde eşyanın yurtdışı edilmesi yada gümrük ambarına teslimi, ambar bekleme süresi içerisinde sergilenmek üzere yeniden geçici ithal talebinde bulunulması halinde yeniden geçici giriş rejiminin uygulanmaması, geçici girişine izin verilen ve sergi ve fuarın bitiminden itibaren bir aylık süre içerisinde yurtdışı edilmeyen eşyanın yurtta kalış süresinin uzatılmaması hususları düzenlenirken, bu genelgenin uygulanmasına yönelik olarak Gümrük Başmüdürlüklerine gönderilen 12.11.1992 tarihli yazıda ise yurda giriş sırasında birden fazla fuarda sergileneceği belli olan eşyalar için kanuni 6 aylık süreyi geçmemek ve iki fuar arasındaki sürenin de bir aydan fazla olmaması kaydıyla son sergi ve fuarın bitim tarihinin esas alınarak ve sergi malzemelerinin tahsis yerinde muayene edilip, giriş kayıtları kapatılarak yeniden geçici giriş beyannamesi düzenlenmesi gerektiği hususlarına yer verilmiştir.

1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun "Geçici Muaflık" başlıklı 119. maddesinin 2. fıkrasında Altı ay içinde tekrar çıkarılmak üzere sergi, panayır ve pazarlar, koşu ve müsabakalar, konferanslar ve törenler için getirilen eşya ile tiyatro ve sirk heyetlerinin getirdikleri sahne ve temsil eşyası, takımları ve hayvanlarının gümrük vergilerinin teminata bağlanması kaydıyla yurda geçici olarak ithalinin olanaklı olduğu hükme bağlanmıştır.

Dava konusu genelgenin yayımlandığı tarihte yürürlükte olan Gümrük Yönetmeliğinin 852. maddesinde "Geçici Muaflık Rejimi" yabancı memleketler eşyasının gümrük kanununda yazılı şartlarla dışarıdan getirilip vergi ve resimleri teminata bağlandıktan sonra geçici olarak yurda sokulması ve asli nitelikleri değişmeksizin, yine kanunda yazılı süreler zarfında tekrar çıkarılması olarak tanımlanmıştır.

Ayrıca 11.6.1974 tarih ve 14912 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Sergi, Fuar, Toplantı veya Benzeri Yerlerde Sergilenecek veya Kullanılacak Eşyanın İthalindeki Kolaylıklarla İlgili Gümrük Sözleşmesi"nin 4. maddesinde, geçici kabulden faydalanan eşyanın ithal tarihinden itibaren altı ay içinde tekrar ihraç edileceği, bununla beraber geçici kabulün yapıldığı memleketin Gümrük makamlarının, hale göre ve bilhassa gösterinin süresi ve mahiyetini nazara alarak, eşyanın daha kısa süre içinde tekrar ihracını isteyebileceği, ancak bu sürenin gösterinin bitiminden itibaren bir aydan az olamayacağı öngörülmüştür.

1615 sayılı Yasanın 119/2. maddesinde geçici giriş rejimine tabir tutulan sergi ve fuar eşyasının altı ay yurtta kalabileceği öngörülmesine karşın belirlenen bu süre eşyanın yurda getiriliş amacı ile yakından ilgili olup eşyanın yurda getiriliş amacı (sergi ve fuar) gerçekleştikten sonra altı aylık sürenin dolması beklenilmeden bu eşyanın tekrar yurtdışı edilmesi, yasa hükmünün düzenleniş amacı ile çelişmemektedir. Kaldı ki yukarıda aktarılan sözleşme hükmünde de idareye, geçici giriş rejiminden faydalanan eşyanın yasal yurtta kalma süresi olan 6 aylık süreden önce getiriliş amacı gerçekleştikten sonra bu süreyi bir aydan az olmamak üzere kısaltma yetkisi tanınmıştır.

Dolayısıyla sergi ve fuarlarda teşhir edilmek amacıyla geçici ithal yoluyla yurda sokulan eşyanın, yurda getiriliş amacı (sergi ve fuarlarda teşhir) gerçekleştikten sonra bu eşyanın gümrük idaresince denetim ve kontrolünün sağlanması için yasada belirlenen 6 aylık yurtta kalış süresinin sergi ve fuarın sona ermesinden itibaren bir ay içinde yurt dışı edilmesini veya tekrar aynı süre içinde geçici giriş rejimine tabi tutulmasını ve diğer hususları düzenleyen dava konusu genelge ve uygulama yazısında yukarıda aktarılan mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, davanın reddine, 1.5.2001 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

AZLIK OYU

Dava konusu genelge ve uygulama yazısının yayımlandığı tarihte yürürlükte olan 1615 sayılı Gümrük Kanununun 119/2. maddesinde, sergi ve fuarlarda teşhir edilmek amacıyla gümrük vergileri teminata bağlandıktan sonra geçici giriş rejimine tabi tutularak geçici ithali yapılan eşyanın yurtta kalma süresi 6 ay olarak belirlenmiştir. 1615 sayılı Yasada eşyanın yurda getiriliş amacı (sergi ve fuarda teşhir) gerçekleştikten sonra belli bir süre içerisinde yurtdışı edileceğine veya yeniden geçici giriş rejimine tabi tutulacağına ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Dava konusu genelge ve uygulama yazısı ile sergi ve fuarlarda teşhir edilmek üzere geçici giriş rejimine tabi tutulan eşyanın yurda getiriliş amacının yurtta kalma süresi olan altı aydan önce gerçekleşmemesi halinde bu amacın gerçekleştiği tarihten itibaren bir ay içinde yurtdışı edilmesini veya yeniden geçici giriş rejimine tabi tutulması düzenlenmiştir.

Bu haliyle, 1615 sayılı Yasanın 119/2. maddesinde ve diğer maddelerinde hüküm bulunmamasına karşın sergi ve fuarda sergilenmek üzere geçici giriş rejimine tabi tutularak geçici ithali yapılan eşyanın getiriliş amacı gerçekleştikten sonra bir ay içinde yurtdışı edilmesini veya yeniden geçici giriş rejimine tabi tutulmasını düzenleyen dava konusu genelge ve uygulama yazısında hukuka uyarlık bulunmadığından iptali gerektiği düşüncesiyle karara katılmıyorum.