T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
Sayı :27268749-170.06
Konu :İşbirliği Protokolü
20.11.2015 / 11871695
DAĞITIM
Bakanlığımız ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu arasında imzalanan ve 17.11.2015 tarihinde yürürlüğe giren " Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Arasında Gümrük Kapılarında Kurulan Radyasyon İzleme Sistemlerine İlişkin İşbirliği Protokolü" ilişikte sunulmaktadır.
Bilgi ve gereğini arz/rica ederim.
Abdullah SOYLU
Genel Müdür
Ek:
İşbirliği Protokolü ve ekleri (11 sayfa)
Dağıtım:
Tüm Merkez ve Taşra Birimlerine
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İLE TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU ARASINDA GÜMRÜK KAPILARINDA KURULAN RADYASYON İZLEME SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ
BİRİNCİ BÖLÜM
Taraflar, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Taraflar
MADDE 1- (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Üniversiteler Mah. Dumlupınar Bulvarı No: 151 Çankaya/ANKARA
(2) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)
Mustafa Kemal Mah. Dumlupınar Bulvarı No: 192 Çankaya/ANKARA
Amaç
MADDE 2 - (1) Bu Protokol, gümrük idarelerinden radyoaktif madde geçişlerinin en kısa sürede tespit edilerek, radyasyon güvenliği açısından gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak amacıyla gümrük kapılarına radyasyon ölçüm sistemlerinin kurulması ve yeni kurulanlar ile mevcutların işletilmesine ilişkin taraflar arasında yürütülecek faaliyetlerin düzenlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam
MADDE 3- (1) Bu Protokol gümrük kapılarında kurulu bulunan Radyasyon İzleme Sistemlerinin işletilmesini ve yeni Sistemlerin kurulması ve işletilmesini kapsamaktadır.
(2) Genel Müdürlük ile özel sektör arasında akdedilen ve işbu Protokol yürürlüğe girdikten sonra imzalanan bir Yap-İşlet-Devret (YİD) sözleşmesi kapsamında işletilen gümrük sahalarında kurulum, test, kalibrasyon, bakım, onarım ve eğitim hizmetleri bedeli karşılığı verilir.
Dayanak
MADDE 4- (1) Bu Protokol 640 Sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu, 08/04/2015 tarihli ve 2015/7508 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğinin 72/T maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 5 - (1) Bu Protokolde geçen;
a) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını
b) Genel Müdürlük: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünü
c) Merkez: Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Komuta Kontrol Merkezini
ç) Sistem: Radyasyon İzleme Sistemim
d) TAEK: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Tarafların Yükümlülükleri
TAEK'in yükümlülükleri
MADDE 6- (1) Sistemlerin kurulması, bakımı, onarımı, test ve/veya kalibrasyonu ve sistemlerin kullanımıyla görevli Genel Müdürlük personelinin eğitimi hizmetleri bedelsiz olarak sağlanacaktır (08/04/2015 tarihli ve 2015/7508 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince).
(2) Sistem kurulan yerlerde, bu sistemleri kullanmakla görevlendirilen personele sistemin özellikleri ve kullanımına dair yerinde uygulamalı eğitim verilecek, sistemlerle ilgili broşür ve kullanma kılavuzu sağlanacaktır. Ayrıca, doğal olarak oluşan radyoaktif maddeler (NORM) listesine ilişkin bilgiler içeren doküman sağlanacaktır.
(3) Talep halinde TAEK, eğitim programları düzenleyecek ve bu eğitim programının planlanması ve tatbiki Bakanlık ile TAEK tarafından ortaklaşa yapılacaktır.
(4) Sistemlerin periyodik bakımı bedelsiz yapılacaktır.
(5) Şüpheli durum ve alarmlarda TAEK, Gümrük Yönetmeliğinin 72/T maddesinin gereğini yapacaktır.
(6) Sistemlerin işletilmesi konusunda talep olması halinde TAEK, Bakanlık tarafından yapılacak denetimlere sistemlerin kullanımı ve işletimine yönelik değerlendirmeler yapmak üzere katılım sağlayacaktır.
(7) Sistemlerden elde edilecek bilgiler ilk önce Genel Müdürlüğe gelecek, Genel Müdürlük bu bilgileri, Genel Müdürlük tarafından sağlanan internet erişimi ile TAEK'e aktaracaktır.
(8) Bakanlık tarafından talep edilmesi halinde, personel eğitimine yönelik kullanılmak üzere Bakanlıkça gösterilen ve gümrük kapılarının asgari özelliklerini taşıyan bir yere ücretsiz olarak Sistem kuracaktır.
Bakanlığın yükümlülükleri
MADDE 7 - (1) Sistemlerin, gümrük kapılarındaki Bakanlık personeli tarafından Ek-1'de yer alan talimatlara (bu talimatlar ihtiyaç halinde TAEK tarafından değiştirilebilecektir) uygun olarak kullanılmasını sağlayacaktır.
(2) Sistemlerin kurulu bulunduğu gümrük kapılarında TAEK'ten eğitim almış en az bir personelin bulunmasını sağlayacaktır.
(3) Gümrük Yönetmeliğinin 72/T maddesinin uygulanması, Sistemlerin muhafazası, işletimi, denetimi ve sürekli işler durumda tutulması ile sistemin alarm vermesi durumunda bu maddenin birinci fıkrasında bahsi geçen talimatın uygulanmasından Genel Müdürlük sorumlu olacaktır.
(4) Herhangi bir geçiş sırasında radyasyon alarmı alınması halinde geçiş izinleri, sistemlerin işletilmesi ve ilgili verilerin değerlendirilmesine yönelik TAEK tarafından bilgilendirilmiş gümrük personelince Gümrük Yönetmeliğinin 72/T maddesinde belirtilen usuller çerçevesinde verilir.
(5) Radyasyon alarmı alman olaylardan mevzuat ihlali veya kaçakçılığa teşebbüs niteliğinde olanlara ilişkin basın bildirileri, ilgili mevzuat çerçevesinde soruşturmanın gizliliği ile kişilik haklarının ihlal edilmemesi ilkelerine de dikkat edilerek Bakanlık tarafından hazırlanacak, ihtiyaç halinde TAEK'ten teknik destek alınacaktır.
(6) Sistemlerden elde edilen bilgilerin Merkez'e ve sonrasında da TAEK'e iletilmesi için gerekli iletişim altyapısını sağlayacaktır.
(7) Radyasyon portal dedektörlerin, TAEK dışında başka kuruluşlardan temin edilmesi halinde, elde edilen bilgilerin Merkez'e ve sonrasında da TAEK'e iletilmesi için gerekli iletişim altyapısını sağlayacaktır.
(8) Sistemlerin kurulumu sırasında, kurulum yapılan gümrük kapısında TAEK personelinin görevlerini yerine getirmesi için gerekli idari ve teknik kolaylıkları sağlayacaktır.
(9) Genel Müdürlüğün sistem kurulumu talep ettiği gümrük kapılarında, TAEK personelinin çalışması için gereken izin, onay ve belgeleri temin edecektir.
(10) Kurulum için kararlaştırılan veya uygun olduğu düşünülen yerler için gerekli izin ve onayların alınması ve kurulum yeri ile ilgili gerekli düzenlemeler Genel Müdürlük tarafından yapılacaktır.
(11) Kapıların yemden yapılandırılması ve modernizasyonu amacıyla özel sektörle yaptığı anlaşmalarda, ihtiyaç duyulan noktalara bu sistemin kurulmasını işletici/işletmeci kuruluştan talep edecektir.
(12) Sistemlerin kurulumu, bakımı, onarımı ve işletilmesi konusunda yetkinlik kazanmak ve gümrük görevlilerine gerektiğinde eğitim vermek üzere personel görevlendirecektir.
(13) Bakanlık tüm gümrük idarelerinde gerektiğinde TAEK'in yönlendirmesi ile sisteme müdahale edecek en az bir teknik personel bulunduracak ve bu teknik personelin iletişim bilgilerini TAEK'e bildirecektir. Sistemin çalışır durumda olmasından bu teknik personel sorumlu olacaktır.
Ortak yükümlülükler
MADDE 8 - (1) Sistemlerin kurulum yer ve zaman planlaması TAEK'in imkânları göz önüne alınarak birlikte yapılacaktır.
(2) Sistemler vasıtası ile elde edilen veriler TAEK ve Bakanlık yetkilileri dışında kimseye verilmeyecektir.
(3) Ele geçirilen radyoaktif maddeler hakkındaki tanımlayıcı bilgiler, TAEK tarafından onaylandıktan sonra tarafların üyesi olduğu ulusal/uluslararası kurum ve kuruluşlara bildirilebilecektir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Adres değişikliği
MADDE 9- (1) Bu Protokol ile ilgili yazışma ve tebligat birinci maddede yazılı adreslere yapılır. Birinci maddede yer alan bilgilerde değişiklik olması halinde, taraflar değişikliği derhal diğer tarafa bildirmekle yükümlüdür ve adres bilgilerindeki değişiklikler en geç 10 (on) gün içerisinde diğer tarafa bildirilmediği takdirde, eski adrese yapılacak tebligatlar ilgili tarafa yapılmış sayılacaktır.
Ek Protokol ve değişiklik
MADDE 10- (1) Protokol imzalandıktan sonra, gerektiğinde tarafların mutabakatı ile bu Protokolde değişiklikler veya ek Protokoller yapılabilir.
Anlaşmazlıkların halli
MADDE 11- (1) Bu Protokolün yürütülmesinde karşılıklı güven, iyi niyet, anlayış ortamı oluşturulması esastır. Bu Protokol hükümlerinin ifasında anlaşmazlık çıktığı takdirde Bakanlık ve TAEK müşterek hareket edecekler ve karşılıklı görüşmelerle anlaşmazlıkları çözeceklerdir. Uyuşmazlığın çözüme kavuşturulamaması halinde, bu Protokolün yürütülmesinden doğacak anlaşmazlıklarda Ankara Mahkemeleri yetkilidir.
Protokolün sonlandırılması
MADDE 12- (1) Tarafların işbu Protokolle kendilerine yüklenen yükümlülük ve sorumlulukları yerine getirmemeleri, bu durumun süreklilik arz etmesi ve hizmetlerin yürütülemez hale gelmesinin anlaşılması halinde, ortak bir toplantıda sebepleri de karşı tarafa iletilmek kaydıyla, taraflarca hazırlanacak bir uzlaşma tutanağı ile Protokol sona erdirilir.
Protokolün süresi
MADDE 13 - (1) Bu Protokolün süresi imza tarihinden itibaren 5 (beş) yıl olup, süre bitiminden en geç bir ay öncesine kadar taraflardan biri, aksi yönde irade beyanını yazılı olarak bildirmediği takdirde, aynı şartlarda birer senelik sürelerle uzatılmış sayılır.
Sistemlerin devri
GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Protokolün imzalandığı tarihten önce TAEK tarafından kurulmuş olan sistemler ve taşınabilir dedektörler Protokolün imzalanmasından sonraki 1 (bir) ay içinde, kurulacak olan sistemler ise kurulumu müteakip Bakanlığa bedelsiz olarak devir edilecektir.
Yürürlük
MADDE 14 - (1) Bu Protokol bu madde ile birlikte 15 (onbeş) madde , 1 (bir) geçici madde ve 4 (dört) sayfadan ibaret olup …/…/2015 tarihinde taraflarca imzalanmıştır. Bu Protokol imzalandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15- (1) Protokol hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı yürütür.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Adına Adına
SANAEM RIS-1000 SERİSİ
RADYASYON İZLEME SİSTEMİ
1 Genel Bilgiler
RIS Model-1000 Radyasyon İzleme Sistemi, düşük seviyeli radyasyonu tespit etmek amacıyla tasarlanmıştır. Gümrük kapıları, hurda işleme tesisleri veya atık tesisleri girişlerinde yüklerin araç üzerinde giriş yaparken taranmasına imkan tanır.
Sistem, Şekil 1 'de şematik olarak gösterilmektedir. Aracın her iki tarafında kurulan iki plastik sintilasyon detektörü, araç düşük hızda geçerken gama radyasyonu taraması yapar. Detektörler, diğer elektronik aksamıyla birlikte bir kasa içine monte edilmiştir.
Mikro işlemci tabanlı elektronik donanım ayrı bir kutu içinde yer almaktadır. Sistem ortamdaki doğal radyasyon sayımına göre otomatik olarak alarm seviyelerini belirler. Her detektörün kendi yüksek gerilim beslemesi vardır. Sistem, herhangi bir detektörün arızasında bile tek detektörle tarama yapacak şekilde tasarlanmıştır.
Kullanıcının bulunduğu yere monte edilen pano üzerindeki ışıklı göstergeler sistem hakkında bilgi verir. Açıldıktan sonra yaklaşık bir dakikalık bir süre için doğal fon radyasyonu okumalarını yapar ve çalışmaya hazır hale gelir.
2 Özellikler
Sistemin temel kullanım amacı düşük seviyede radyasyon izlemektir. Detektörler, koruma sağlayan bir kasa içine yerleştirilmiştir. Kumanda panosu, operatörün bulunduğu odada yer alır. Hem detektörlerde hem de operatör odasında sesli ve ışıklı ikazlar vardır.
Detektörler
Yaklaşık 6000 cm3 plastik sintilatör (her biri)
Işık koruması için kaplama
Manyetik korumalı foto çoğaltıcı tüp
Boyutlar: 105x14x6 cm
Ağırlık: 10 kg
Sistem çalışması: Sistem, araç sensörleri bir araç algılaması yapana kadar sürekli olarak doğal radyasyon fon değerini takip eder. Bir araç algılandığı zaman, bu araç geçişi sırasındaki radyasyon okumalarını kaydeder.
İkaz modları: Sesli ve ışıklı alarm
Sensörler: Dış ortama uygun iki set sensör
Sistem Kontrolleri: Güç, araç sensörleri, bağlantılar, detektör, sistem
Alarm Seviyesi: Araç girişi yok 7 sigma alarm seviyesi: Düşük
Araç girişi var 3 sigma alarm seviyesi: Hassas
Araç algılaması yokken program Düşük seviyeye ayarlanır. Bir araç algılandığında, yazılım sistemin alarm seviyesini otomatik olarak Hassas konumuna getirir
Güç ihtiyacı: 220 VAC
Çalışma Sıcaklığı: -20 / +50 °C
Bakım: Detektörlerin içinde bulunduğu kasalar ve ana kontrol paneli nemli bir bezle silinip temizlenebilir. Ancak içleri hiçbir şekilde ıslatılmamalıdır. İçinin temizliği sırasında güç kablosunu çıkarın ve temizlemeden önce bir dakika kadar bekleyin.
Kontrol ve Fonksiyonlar
2.1 Ön Panel
Işıklı İkazlar: Ön panelin üst tarafındaki ışıklı ikazlar sistemin durumu ve alarmlar hakkında bilgi verir.Eğer sistem düzgün çalışıyorsa en soldaki ışık (A) mavi yanar ve söner. Gerçek bir alar durumunda en sağdaki (B) kırmızı ışık yanar.
Sesli Alarm: Sesli alarm kumanda kutusunda ve detektör panelleri üzerinde bulunur. Alarm durumu bittiğinde kendiliğinden kesilir.
Yeniden Başlat: Sistem, ön panelin altındaki kumanda anahtarı ile yeniden başlatılabilir. Bu durumda sistemdeki geçmiş doğal radyasyon fon değerleri sıfırlanıp, yeniden okuma yapılır.
Yanlış Alarm: Araç geçişi olmadığında oluşan alarmlardır. Yeniden başlat düğmesine basılarak iptal edilir.
2.2 Bağlantılar
3 Nasıl Çalışır?
RIS-1000 Modeli radyasyon tespit sistemi, kurulduğu alanda detektörler arasındaki radyasyon seviyesini anlık olarak takip eden ve kaydeden bir sistemdir. Temel olarak gümrük kapıları, hurda işleme tesisleri ve atık depolama tesisleri girişlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Tesis girişlerinde böyle bir sistemin kurulu olması, tüm radyoaktif malzemelerin tespit edilebileceği anlamına gelmemelidir. Bu kapı sistemi, el detektörleri ile saha içinde periyodik olarak yapılacak kontrollerle desteklenmelidir.
Sistem açıldığında ilk önce kendi kontrollerini yapar. Detektörler, alarmlar ve varsa boşluk sensörlerini kontrol eder ve ardından ortamdaki doğal fon radyasyon değerlerini toplamaya başlar. Yeterince veri topladıktan sonra alarm değerini belirler ve gelen her veriye göre alarm değerini günceller. Detektörler arasından geçiş yapan araç olmasa da radyasyon seviyeleri takip edilir ve güncellenir.
Not: İlk kurulduğu anda alarm düzeyi, doğal radyasyon seviyesi üzerine üç standart sapma eklenerek belirlenmiştir. İhtiyaç halinde operatör tarafından değiştirilebilir.
Detektörler arasından bir araç geçtiği zaman, kızılötesi sensörler doğal radyasyon seviyesini takip etmeyi bırakır ve aracın geçiş yaptığı zaman aralığındaki sayımları izlemeye başlar. Araç geçişi sırasındaki okumalar alarm seviyesi ile karşılaştırılır. Alarm seviyesini geçen her okuma sesli ve ışıklı alarm verilmesine neden olur. Herhangi bir alarm alınmazsa sistem yeniden doğal radyasyon seviyesini ve dolayısıyla alarm seviyesini takip etmeye başlar.
Araç geçişi yokken alınan bir alarm beklenmedik bir alarmdır ve operatör alarm sıfırlama anahtarı ile bu alarma son verebilir. Araç geçişinde alınan alarm durumunda da alarm sonlandırılabilir ve araç kontrol amaçlı inceleme alanına çekilebilir veya müdahale prosedürlerine göre yetkili personelin gelişine kadar devam ettirilebilir. Bu durumda ön paneldeki sesli alarm anahtarı ile sesli alarm susturulabilir. Işıklı alarm ikazı hala alarm göstergesinde olacaktır.
4 İşletme Prosedürleri
4.1 Sistem kontrolü
Sistemi çalıştırmadan önce;
1- Detektörler, araç sensörleri ve herhangi bir opsiyonel bileşenin bağlantılarının eksiksiz olarak yapıldığını kontrol edin.
2- Sistemin elektrik bağlantısını kontrol edin.
3- Açma düğmesine basarak cihazı çalıştırın.
4.2 Sistemin çalıştırılması
Program çalıştırıldığında, sistem 1 dakikalık bekleme süresince ortamın radyasyon sayımını (Sayım/Saniye) olarak hesaplar.
Uyarı: Bu süre içinde çalışma sahasında hiçbir araç bulunmaması gerekmektedir.
Sistem Alarm verdiğinde otomatik olarak tüm bilgileri (Ortam radyasyonunu, Alarm seviyesini, Zamanı ve Cihaz bilgilerini) TAEK e ve Bakanlığa gönderir.
